Radosław Piwowarski: Mijn studenten kennen geen van mijn films

PAP Life: Waarom heb je deze film gemaakt?

Radosław Piwowarski: Om twee redenen. Allereerst kwam ik 40 jaar geleden een dun boekje tegen met de titel "De Grijze Gans". Toevallig had ik op dat moment de film "My Mother's Lovers" afgerond en was ik op zoek naar een nieuwe rol voor Krystyna Janda. Ik ontmoette de schrijfster van dit boek, Emilia Kunawicz, en ging haar opzoeken in Wrocław. Ze bleek een hele aardige, oudere dame te zijn. Het klikte snel tussen ons. Mevrouw Emilia was blij dat ik haar verhaal voor het scherm zou bewerken, omdat dit boek in feite een autobiografie is. Helaas kon ik deze film toen niet maken.

PAPLife: Waarom?

RP: Het onderwerp dwangarbeid tijdens de Tweede Wereldoorlog werd niet serieus genomen. Hierover mocht tijdens de gehele PRL-periode niet gesproken worden. Velen van hen kwamen uit de grensgebieden. Na de oorlog hadden ze geen plek waar ze naar terug konden keren. Bovendien is de Duitser de vijand. God verhoede dat ik zou aantonen dat er betere en slechtere Duitsers waren. Er is nog nooit een Poolse film over gemaakt. Het is waar dat Andrzej Wajda "Ein der Liebe" heeft gemaakt, over een affaire tussen een Duitse vrouw en een Poolse arbeider, maar het was een Duits-Belgische film.

PAP Life: En de tweede reden?

RP: Heel persoonlijk. Ik kom uit een artistiek en patriottisch gezin, waarin vrouwen een belangrijke rol speelden. Ik heb respect voor hen en ik wilde een film maken over wat mij altijd heeft verbaasd: dat Poolse vrouwen de ware heldinnen van ons land zijn. Over het algemeen ben ik erg vóór vrouwen. Van "Jan Serce", tot "Yesterday", "Hollywood Train", "My Mother's Lovers" en ga zo maar door: de heldinnen van mijn films waren meisjes en vrouwen. En in deze galerij miste ik de verhalen van vrouwen wier jeugd door de oorlog was gestolen.

Een paar jaar geleden vond ik het script voor Janda en begon ik het te herschrijven. Het boek van mevrouw Kunawicz was slechts het beginpunt. Ik lees memoires, dagboeken van arbeiders en wetenschappelijk onderzoek. Ik heb altijd al scripts voor mijn films geschreven, maar deze was bijzonder tijdrovend. Het moest een epische film worden, die meerdere decennia uit het leven van de held besloeg. Ik heb nog nooit historische of politieke films gemaakt. Ik was geïnteresseerd in vrouwen, vriendschap en muziek. Maar nu besef ik dat ik iets bijzonders heb dat de moeite waard is om op het scherm te laten zien.

PAP Life: Je maakte je laatste speelfilm, "The Dark Side of Venus", 27 jaar geleden. In 2003 maakte je samen met Danuta Szaflarska een televisiefilm, "Queen of Clouds". Was je niet bang om na zoveel jaar afwezigheid weer op de filmset te staan?

RP: Het is waar dat ik al zo'n twintig jaar geen speelfilms meer heb gemaakt, maar ik heb wel de hele tijd gewerkt. Ik heb tv-series opgenomen: "Złotopolscy", "Na dobre i złe", ik geef les aan de filmschool van Warschau. Ik voelde mij niet opgebrand. Maar er kwam een ​​interessante gedachte bij me op.

PAP Life: Wat voor soort?

RP: Mijn hele leven ben ik de jongste geweest: de jongste die de filmschool afrondde, de jongste die in Andrzej Wajda's Team "X" zat... En stel je nu eens voor dat ik, deze eeuwige jongen, de set van de film "The Polish Lady" betreed en het blijkt dat ik de oudste ben. Ouder dan de grootvaders die ze inhuren om de dienstregeling of parkeerplaatsen te bewaken. Ik zag in de ogen van de bemanning een gevoel van bezorgdheid en nieuwsgierigheid over wat deze grijze man kon doen.

En daarbij werd ik geholpen door Arek Tomiak, de cameraman, die aan het begin zei: "Je hebt geluk dat je met Piwowarski mag werken, je zult het je hele leven niet meer vergeten." En Arek genoot enorm veel aanzien binnen de filmwereld. Sterker nog, na slechts twee dagen had ik het gevoel dat de crew erin geloofde dat we deze film zouden maken.

Vooral omdat ik het hardst vloekte, het snelst rende en ze steeds maar bleef aansporen: "Schuif op, waarom duurt het zo lang?" Natuurlijk was ik op de hoogte van deze ongewone situatie; veel van mijn collega's, zelfs jongere, zijn al in Powązki, dus ik was diep getroffen door het lot. Het belangrijkste is om elke dag een mooie scène te maken, de magie vast te leggen en te genieten van de opnames zelf.

Het lot is daarentegen wreed. Direct na de opnames van "The Polish Lady" overleed Arek Tomiak bij een auto-ongeluk. Kunnen we het even over Ark hebben?

Radosław Piwowarski herinnert zich Arek Tomiak

PAP Life: Dat kunnen wij. We praten zelden over cameramannen, maar Tomiak was een hele goede professional.

RP: Dat is een understatement. Hij was een echte kunstenaar. Elke minuut een professional. Hij was een legende van de Poolse cinema. En tegelijkertijd een geweldige, nobele, dappere en zorgzame man. De volgende teams noemden hem 'Papa'. Hoewel hij absoluut niet iemand vleiend vond, was hij juist scherp en veeleisend. Wij ontmoetten elkaar zo'n twintig jaar geleden in de televisieserie "Stacyjka". In die tijd zette hij zijn eerste stappen in het vak, ik was al een redelijk bekende regisseur.

Toen "The Polish Teacher" werd uitgezonden, dacht ik dat ik terug moest naar Arek. We ontmoetten elkaar en ik zei: "Het onderwerp is somber, maar maak een film zoals vroeger. Poëtisch, kleurrijk." En Arek deed het. Zijn foto's zijn magisch. Arek zelf was tevreden en gelukkig. Afgelopen juni vertelde hij mij in de fabriek in de Chełmska Straat dat hij een paar dagen naar Koszalin ging. Ik vroeg hem: "Bel me als je er bent." En 's nachts kreeg ik een telefoontje dat Arek dood was. Dit was zijn laatste film.

PAP Life: Jullie hebben een fantastische crew voor deze film verzameld. De make-up werd verzorgd door Waldemar Pokromski (inclusief "Katyń", "Schindler's List", "The Fall", "Perfume", "The Zone of Silence"), het decorontwerp door Wojciech Żogała (inclusief "The Art of Loving. The Story of Michalina Wisłocka", "Gods"). Maar de hoofdrollen heb je aan debutanten toevertrouwd. Was je niet bang voor het risico? Een bekende naam trekt immers kijkers.

RP: Het zijn de filmliefhebbers die de dienst uitmaken en een bekende naam op de poster willen hebben. Het liefst een beroemdheid die meegedaan heeft aan Dancing with the Stars of zoiets. Maar ik nam altijd debutanten mee voor films, want hoe kunnen oude mensen jonge mensen spelen? Ook hier kreeg ik problemen met de producenten, iedereen zei tegen mij: "We moeten een beroemde acteur hebben." In "The Polish Lady" was er nog een ander probleem: de hoofdrolspeelster moest de helft van de film in het Duits spreken en acteren. We vonden 23 kandidaten in heel Polen. Na de eerste pasbeurt waren er nog zes over.

Voor hen heb ik Duitse acteurs ingeschakeld voor testopnames. In de finale had ik drie geweldige kandidaten. Ik heb gekozen voor Sylwia Skrzypczak-Piękoś. Mijn intuïtie en Gods genade stelden mij niet teleur. Bovendien werkt Sylwia, net als de filmheldin, als een lerares, loopt ze als een lerares en gebaart ze als een lerares. En als 'pakketdeal' nam ze haar echte zoon mee naar de film, die haar kind speelde. En de mannelijke hoofdrol wordt vertolkt door Vitalik Havryla, een student van de Theateracademie in Krakau. In Krakau werd hij al als een ster onthaald. Geweldig.

Radosław Piwowarski over de keuze van acteurs voor zijn films

PAP Life: Je hebt een goed gevoel voor acteurs. In uw films zijn onder meer debuten verschenen van: Joanna Pacuła, Katarzyna Figura, Anna Przybylska, Jolanta Fraszyńska, Małgorzata Socha, Krystyna Feldman.

RP: Het is moeilijk uit te leggen waarom deze wel en de andere niet. Het is een soort inspiratie, intuïtie, de vinger van God. Dat was bijvoorbeeld het geval bij Marysia Seweryn, aan wie ik tegen alle verwachtingen in de hoofdrol gaf in de film "Sequence of Feelings", of bij Kasia Figura, die hele mooie concurrenten had in "Train to Hollywood".

Of Ania Przybylska, een tiener uit Oksywie in Gdynia, bij wie op haar testfoto’s niets bijzonders te zien was, maar daarna kon ik niet slapen. En dat is precies wat er met Sylwia gebeurde. Ik ben blij dat ik zo iemand heb gevonden, die niemand kent. Ze speelt echt als Meryl Streep.

Ik wil dat zoveel mogelijk mensen dit zien. Ik ben alleen bang dat de film niet lang in de bioscopen te zien zal zijn. Omdat tegenwoordig bijna niemand meer naar de bioscoop gaat. Ik heb medelijden met jonge filmmakers. Tegenwoordig is het moeilijk om aan geld te komen en films zijn erg duur. Mensen verpanden hun appartement om 15 minuten te kunnen filmen.

PAP Life: Was het vroeger makkelijker om films te maken?

RP: Je zou kunnen zeggen dat we in de Poolse Volksrepubliek vrijwel luxueuze omstandigheden hadden om films te maken. Ik behoor tot de laatste generatie die de gouden eeuw van de cinema heeft meegemaakt, toen in Europa films vermaak voor de intelligentsia waren. Iedere middelbare scholier wist wie Bergman, Fellini of Antonioni waren. Helaas heeft het internet de bioscoop weggevaagd. En tegenwoordig zitten er bij goede Oscarwinnende films acht tot twaalf mensen in het publiek. Dat is verschrikkelijk.

PAP Life: Je geeft regieles aan de filmschool van Warschau. En wat zeg je tegen deze jongeren die ervan dromen om films te maken?

RP: Wat ik ze vertel en wat zij weten over films, zijn twee verschillende onderwerpen. Het kan ze niet schelen wat er gisteren is gebeurd. Weet je dat mijn studenten geen van mijn films kennen? Na twee of drie lezingen voelt iemand zich beschaamd, bekijkt de film, komt terug en zegt: "Mooie film, cool!", of klopt me zelfs op de schouder. Iets ongelooflijks. Ik zit ook in de commissie voor toelatingsexamens en als er dan gevraagd wordt: "Kent u Poolse regisseurs?", dan blijft het steevast doodstil. Soms zegt iemand Roman Polanski. En er zitten vier directeuren in het comité. Maar laten we niet klagen. De jeugd is mooi.

PAP Life: Heb je een idee voor een nieuwe film?

RP: Ja. Tijdens de pandemie schreef ik de roman "Dr. Alzheimer's Sex Lessons". Iedereen die het boek gelezen heeft, vindt dat het verfilmd moet worden. Dit is het verhaal van de laatste, onsterfelijke liefde. Zou een prachtige film kunnen zijn. Maar waar haal je het geld vandaan?

Geïnterviewd door Iza Komendołowicz

Radosław Piwowarski - regisseur en scenarioschrijver. Hij is 77 jaar oud. In 1971 studeerde hij af in regie aan de Nationale Film-, Televisie- en Theaterschool in Łódź. Hij was lid van het "X"-filmteam, onder leiding van Andrzej Wajda, en later in het "Rondo"-team van Wojciech Has. Zijn debuut op het grote scherm maakte hij met de film "Yesterday" (1984). Tot zijn portfolio behoren beroemde schilderijen als "My Mother's Lovers", "Hollywood Train", "March Almonds", "Sequence of Feelings" (bekroond met de Gouden Leeuw op het festival van Gdynia) en "Self-Portrait with a Lover". Hij regisseerde talrijke televisieseries, waaronder: "Jan Serce", "Złotopolscy" en "For Better and For Worse". Zijn nieuwste film, "The Polish Lady", verscheen vanaf 9 mei in de bioscoop.