Bewakingscamera's in de stad zullen vroeg of laat gezichten herkennen. Inwoners moeten hun rechten kennen.

• Videobewaking is een van de meest ingrijpende vormen van verwerking van persoonsgegevens. Daarom is voor het gebruik ervan een strikte wettelijke basis en transparante regels nodig.
• Lokale overheden moeten er rekening mee houden dat burgers recht hebben op privacy. Daarom moet er voorafgaand aan elke beslissing om monitoringsystemen te installeren, een risicobeoordeling plaatsvinden.
• Deskundigen waarschuwen dat als de technologie in handen valt van een populistische of autoritaire regering, deze gebruikt kan worden om burgers te observeren, en niet alleen om criminaliteit te bestrijden.

Schendt stadstoezicht de privacy van burgers? Wanneer we ons in de openbare ruimte bevinden, zien we meestal geen camera's, en wettelijk gezien zou elke stad die onder toezicht staat, informatie hierover op een duidelijk zichtbare plaats moeten ophangen – meestal bij de stadsingang.

Het Bureau Bescherming Persoonsgegevens legt uit dat "informatieborden zichtbaar en permanent geplaatst moeten zijn. Ook pictogrammen die informeren over de aanwezigheid van camera's mogen worden gebruikt."

We moeten benadrukken dat we door ons in de openbare ruimte te begeven, in zekere zin toestemming geven voor het vastleggen van ons beeld, maar niet voor de verspreiding ervan.

Het gebruik van videobewaking door gemeenten is geregeld in de Gemeentewet (Staatsblad van 2022, item 559). Artikel 9a, lid 1, van deze wet definieert het doel waarvoor videobewaking mag worden gebruikt, waaronder het waarborgen van de openbare orde en de veiligheid van burgers, alsmede brand- en overstromingsbeveiliging. In lid 3 van deze bepaling bepaalt de wetgever dat video-opnamen met persoonsgegevens uitsluitend mogen worden verwerkt voor de doeleinden waarvoor ze zijn verzameld. Hij erkent tevens de noodzaak om de daar verwerkte persoonsgegevens te beveiligen , met name tegen verlies of onrechtmatige verspreiding, alsmede tegen ongeoorloofde toegang.

Soortgelijke oplossingen werden geïntroduceerd in de Wet op districtszelfbestuur en de Wet op woiwodschapszelfbestuur.

Het is belangrijk om te onthouden dat monitoring een van de meest ingrijpende vormen van gegevensverwerking is en alleen mag worden gebruikt om de veiligheid te waarborgen. Daarom moet de verwerkingsverantwoordelijke bij de beslissing om monitoring te implementeren, een gegevensbeschermingseffectbeoordeling uitvoeren. Dit is vereist wanneer een verwerkingsoperatie, vanwege de aard, omvang, context en doeleinden ervan, waarschijnlijk een hoog risico oplevert voor de rechten en vrijheden van natuurlijke personen . Op grond van artikel 35(3)(c) van de AVG is monitoring verplicht voor openbaar toegankelijke ruimten.

- legt de woordvoerder van het Bureau voor de Bescherming van Persoonsgegevens, Karol Witowski, uit.

Naarmate de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) zich blijft versnellen, staan steden steeds meer te popelen om tools te implementeren die er gebruik van maken. In China en India hebben overheden camera's met gezichtsherkenning in steden geïnstalleerd, dus het is de vraag of we vergelijkbare oplossingen in Polen kunnen verwachten.

Volgens Europees recht is het lidstaten verboden technologie te implementeren die realtime burgerherkenning mogelijk maakt. Deze bepaling is bedoeld om de vrijheid van Europeanen te beschermen als hun regeringen autoritaire tendensen ontwikkelen en hun burgers in de gaten willen houden, met name tijdens protesten. Hongarije heeft deze regel enigszins omzeild en zijn monitoringsysteem staat gezichtsherkenning toe, maar pas na enige tijd.

De kernvraag, die ik hier wil benadrukken, is het doel van het gebruik van camera's. Natuurlijk zijn ze officieel bedoeld om criminaliteit te bestrijden . Maar wat gebeurt er als een ondemocratische, populistische regering toegang krijgt tot deze technologieën? Het is immers de overheid – ongeacht of het gaat om de hoogste niveaus of de diensten – die bepaalt wat ze als "goed" of "slecht" beschouwt en waarvoor ze de technologie gebruikt. En als zo'n regering uiteindelijk over middelen beschikt die net zo effectief zijn als surveillance, kan dat zeer ernstige gevolgen hebben voor onze rechten en vrijheden.

- merkt Mateusz Wrotny van de Panoptykon Foundation op.

Wrotny wijst er ook op dat de digitale transformatie betekent dat Poolse diensten uiteindelijk hulpmiddelen zullen implementeren die biometrische herkenning mogelijk maken.

De woordvoerder van UODO merkt op dat dergelijke technologie nog ingrijpender is dan het monitoren zelf en dat het gebruik ervan gepaard gaat met de verwerking van biometrische gegevens, die door de AVG worden geclassificeerd als een speciale categorie gegevens.

Verwerking van deze gegevens is alleen toegestaan in strikt omschreven omstandigheden. Een van de grondslagen hiervoor is dat verwerking noodzakelijk is om redenen van zwaarwegend algemeen belang, gebaseerd op EU- of lidstaatrecht. De bovengenoemde bepalingen inzake lokaal bestuur bieden echter geen dergelijke grondslag.

- legt hij uit.

Stadscamera's hoeven niet alleen gebruikt te worden om criminelen te pakken. Soms duiken er ook beelden op van ander ongewoon gedrag van burgers online – sommigen wisten dat ze gefilmd werden, maar velen zeker niet.

De inspecteur voor gegevensbescherming van de Dienst Monitoring Systeem Warschau verzekert echter dat ZOSM niet analyseert hoe de aanwezigheid van camera's het gedrag van burgers beïnvloedt.

Het hoofddoel van de controlecentra van de afdeling is om het hoofdkwartier van de hoofdpolitie en de stadswacht van de hoofdstad Warschau te voorzien van actuele, snelle en nauwkeurige informatie over misdaden , overtredingen en andere gebeurtenissen die plaatsvinden op de plaatsen die onder controle staan.

- legt hij uit.

De Dierentuin van Warschau voor Gemeentelijk Maatschappelijk Welzijn (ZOSM) mag geen technologie gebruiken die onder andere gezichtsherkenning mogelijk maakt. Bovendien is het videobewakingssysteem niet geïntegreerd met systemen of databases die de identificatie van door camera's vastgelegde personen mogelijk maken.

Polen heeft echter ook intelligente oplossingen geïmplementeerd in stedelijke monitoring. Zo heeft het monitoringsysteem in Leszno, Groot-Polen, automatische gebeurtenisdetectie geïmplementeerd. AI-algoritmen analyseren continu camerabeelden en sturen bij vooraf gedefinieerde gebeurtenissen, zoals materiële schade, direct een melding naar de operator.

Hoewel er veel zorgen bestaan over surveillance, valt niet te ontkennen dat het ook veel voordelen heeft. Ten eerste kan het de veiligheid verhogen door criminelen af te schrikken en de politie te ondersteunen bij het opsporen ervan. Het helpt ook bij verkeersmanagement, waardoor de verkeersstroom beter kan worden geregeld en er beter kan worden gereageerd op verstoringen. In crisissituaties, zoals branden of natuurrampen, maakt het snellere reddingsoperaties mogelijk.

Tegelijkertijd moeten inwoners zich bewust zijn van hun rechten. Lokale overheden moeten transparant opereren en verantwoording afleggen aan de gemeenschap over hoe surveillance wordt ingezet. Duidelijke regels zijn noodzakelijk over hoe gegevens worden verzameld, verwerkt en bewaard. De woordvoerder van UODO herinnert eraan dat iedereen in geval van een privacyschending een klacht kan indienen bij het Bureau.