Is de e-step een motorrijtuig en betaalt de bestuurder dus altijd de schade?

Bijna vier jaar geleden reed een tiener met een elektrische step op hoge snelheid over een woonerf in Gouda. Hij nam een pad langs een speeltuin en kruiste een kleine weg waarop een vrouw fietste. Zij viel, van de schrik of omdat de stepper haar raakte. Daarbij liep ze botbreuken op.

Heeft de jongen op de step het ongeval veroorzaakt? Zo ja, dan zal hij – en uiteindelijk diens ouders – de schade van de fietser moeten vergoeden. Ook is van belang wat voor soort voertuig deze e-step eigenlijk is. Als het een motorrijtuig is, is de berijder aansprakelijk, ongeacht wie het ongeval veroorzaakte – behalve bij overmacht van ‘de gemotoriseerde’. Is de e-step een elektrische fiets waarvan de motor alleen het trappen ondersteunt? Dan is het geen motorrijtuig. Of is het een bromfiets en dus wel een motorrijtuig, dat een kenteken moet voeren? Dan is er ook een rijbewijs-, verzekerings- en helmplicht.

De uitspraak: aansprakelijk

In een eerste vonnis had de rechter de vrouw opgedragen te bewijzen dat de jongen het ongeval had veroorzaakt. Daarop kwam zij met getuigenverklaringen, waaruit de rechter in dit eindvonnis concludeert dat de step „te hard” reed, „gelet op de onoverzichtelijke verkeerssituatie en de aard en omvang van het pad”. Daardoor heeft de jongen het ongeval veroorzaakt.

Daarna gaat de rechter na om welk sóórt voertuig het hier gaat. De e-step was niet goedgekeurd door de RDW. Omdat de jongen tijdens de rechtszitting heeft gezegd dat de step geen vaart mindert als hij ophoudt met steppen, en evenmin als de maximumsnelheid van 25 kilometer per uur is bereikt, is het volgens de rechter een bromfiets. Dus is het een motorrijtuig, waarvan de berijder de schade moet vergoeden die een ongemotoriseerde verkeersdeelnemer bij een ongeval oploopt, behalve bij overmacht. Zelfs bij een gewone verkeersfout van het slachtoffer moet de gemotoriseerde verkeersdeelnemer nog altijd minstens de helft van de schade betalen. Omdat de vrouw niet roekeloos was en ook geen verkeersfout maakte, zijn de ouders van de stepper aansprakelijk voor alle materiële en immateriële schade van de vrouw.

Het commentaar

Advocaat Lisan Homan – werkzaam „aan de verzekeraarskant” bij Van Benthem & Keulen, niet bij de zaak betrokken – kan zich wel vinden in de conclusie van de rechter. „Zaken waarin niet duidelijk is met wat voor voertuig je eigenlijk te maken hebt, zijn altijd lastig. Als het geen motorrijtuig is, gelden de gewone aansprakelijkheidsregels.” Dan moet het slachtoffer bewijzen dat het ongeval is veroorzaakt door een verkeersfout van de ander. „Als het wel een motorrijtuig is, wordt de zwakkere verkeersdeelnemer extra beschermd, en geldt de verplichte WA-verzekering.”

Maar een step die niet is goedgekeurd, valt niet te verzekeren, evenmin als een opgevoerde elektrische fiets. Daarom kunnen de ouders van een minderjarige die met zo’n voertuig de openbare weg op gaat „voor grote financiële problemen komen te staan”, zegt advocaat Bas Hopman – werkzaam voor slachtoffers bij SAP Advocaten, evenmin betrokken. „Je kind krijgt als slachtoffer dan niet de bescherming van de ongemotoriseerde verkeersdeelnemer. Je kan er ook geen motorrijtuigenaansprakelijkheidsverzekering voor afsluiten, en rijden zonder zo’n verzekering is strafbaar. En een gewone aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren biedt meestal geen dekking voor schade door zo’n vervoersmiddel.”

De Fietsersbond is geen voorstander van de e-step. „We hebben ervoor gepleit om ze liever niet, en anders alleen onder strikte voorwaarden toe te laten”, zegt beleidsadviseur Ross Goorden. „Fietsen is gezonder, van de e-steps is veel onduidelijk en er zijn alternatieven genoeg. Helaas is de RDW sinds 1 juli begonnen meer steps toe te laten, vooruitlopend op nieuwe keuringsregels. De problemen met e-bikes zijn nog niet opgelost, waarom zou je dan meer e-steps toelaten?”

Leidt de hoge snelheid van de e-steps en elektrische fietsen tot meer rechtszaken over aansprakelijkheid?

Lisan Homan: „Snelheid kan belangrijk zijn voor de mate van aansprakelijkheid. En al dan niet opgevoerde elektrische fietsen en steps zijn vaker betrokken bij verkeersongevallen, en geven dan meer letsel. Maar daarbij gaat het vooral om oudere verkeersdeelnemers.”

Bas Hopman: „Het gaat om je zorgplicht als verkeersdeelnemer – snelheid is een van de factoren waarmee een rechter bij de beslissing rekening zal houden.”

Bij correctie voor de leeftijd van de berijder, meldt de Fietsersbond op zijn site, „is er geen verschil in het aantal letselongevallen tussen mensen op een gewone fiets en mensen op een e-bike.” Bij verkeersongevallen met fietsers wordt lang niet altijd de snelheid geregistreerd, en elektrische fietsen en steps lijken toch veelal harder te gaan dan gewone fietsen. Maar Goorden van de Fietsersbond haalt een onderzoek van de Groningse universiteit (2023) aan waaruit blijkt dat de gemiddelde snelheden nauwelijks verschillen. Halen de tieners tot en met de veertigers die in Amsterdam op elektrische fietsen rijden dan geen beduidend hogere snelheden dan andere fietsers? Goorden: „Amsterdam is Nederland niet.”