Geen plek aan tafel in Alaska, dus oefent Europa lastminutedruk uit op Trump

Toen eenmaal bekend werd dat Trump en Poetin elkaar zouden ontmoeten, gingen alle diplomatieke alarmbellen af in Brussel. Want al snel was duidelijk: Oekraïne en Europa zijn allebei niet uitgenodigd voor de eerste topontmoeting sinds de grootschalige Russische invasie in Oekraïne.

Trump ziet een mogelijke vredesdeal gepaard gaan met 'wat geruil' van grondgebied. Een suggestie die de Oekraïense president Volodymyr Zelensky met klem verwerpt.

In allerijl staken de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU de koppen begin deze week bij elkaar. Na afloop riep EU-buitenlandchef Kaja Kallas op tot 'transatlantische eenheid' bij de steun voor Oekraïne en het opvoeren van de druk op Rusland om een einde te maken aan de oorlog.

'Niet zonder Oekraïne'

Een dag later volgde de gezamenlijke oproep van 26 van de 27 EU-leiders aan president Trump. "De weg naar vrede in Oekraïne kan niet worden bepaald zonder Oekraïne", was de belangrijkste boodschap van de EU-landen in hun verklaring, die alleen niet werd ondertekend door Hongarije.

Politie commentator Fons Lambie over de positie van Europa bij de besprekingen:

"Dat de EU aan de zijlijn is blijven staan, is op zich al triest", schreef de Hongaarse premier Viktor Orbán op sociale media. "Het enige wat de situatie nog erger zou kunnen maken, is als we vanaf de bijrijdersstoel instructies zouden gaan geven."

Daar denken de andere EU-leiders duidelijk anders over. Vandaag overleggen zij na meerdere videovergaderingen met Trump. Het initiatief komt uit de koker van de Duitse bondskanselier Friedrich Merz, die na afloop met een publiekelijk statement komt. Het team van Merz heeft dagenlang 'intensief' met andere Europese leiders gesproken om de virtuele top met Trump mogelijk te maken, meldt nieuwssite Politico.

Eerst samen, dan Trump

De virtuele bijeenkomst begint om 14.00 uur met een overleg tussen de Oekraïense president Zelensky met de leiders van de drie machtigste landen van Europa: Duitsland (Merz), Frankrijk (Emmanuel Macron) en het VK (Keir Starmer). Ook Italië, Polen en Finland praten mee, net als NAVO-chef Mark Rutte en de voorzitters van de Europese Commissie en de Europese Raad, Ursula von der Leyen en António Costa.

Direct daarna staat om 15.00 uur het videogesprek tussen de Europese leiders met Trump en zijn vicepresident J.D. Vance gepland. Na afloop spreekt ook de zogenoemde 'coalition of the willing' van landen die Oekraïne militair steunen met elkaar.

Het feit dat de Russische leider Poetin is uitgenodigd voor een overleg met president Trump in de Amerikaanse staat Alaska is een 'persoonlijke overwinning' voor Poetin, zegt de Oekraïense president Zelensky. Volgens hem komt Poetin hiermee 'uit zijn isolement' en zou het hem de kans geven om Oekraïens grondgebied op te eisen bij een mogelijk deal.

Het Witte Huis spreekt van een 'luisteroefening' voor president Trump om 'een beter begrip te krijgen van hoe we deze oorlog hopelijk tot een einde kunnen brengen'.

Bondskanselier Merz belde zondag zelf ook al met Trump. Hij hoopt nog altijd dat de Amerikaanse president Poetin onder druk zet door te dreigen met zware economische sancties aan Russische handelspartners en banken. "Poetin handelt alleen onder druk", zei Merz na afloop tegen Duitse media.

"Er is veel diplomatiek overleg in Europa deze dagen, om te voorkomen dat Trump en Poetin met elkaar besluiten over de toekomst van Oekraïne. Zonder Oekraïne, zonder Europa", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Gisteren hebben bijna alle EU-leiders al een gezamenlijke verklaring gegeven, om te zeggen dat Oekraïne moet meepraten over de eigen toekomst. En vandaag is er het topoverleg met Trump."

'Amerika blijft nodig'

Want hoewel Europa de VS is gepasseerd wat betreft steun aan Oekraïne, zijn de Europese landen militair gezien niet sterk genoeg om Oekraïne op eigen houtje te helpen, zegt Lambie. "Amerikaanse steun en Amerikaanse wapens blijven nodig."

Mocht het uiteindelijk tot een vredesdeal komen, dan wil de EU koste wat kost voorkomen dat Rusland in de toekomst Oekraïne opnieuw aanvalt. De 'transatlantische eenheid' waar EU-buitenlandchef Kallas voor pleit, is zeker ook bedoeld om 'toekomstige Russische agressie in Europa' te kunnen voorkomen.

Als eerste op de hoogte van het laatste nieuws