Rusland maakte van de ramp gebruik om het gerucht te voeden dat Spanje een land was dat "in chaos was gestort".

Het pro-Russische propagandasysteem maakte misbruik van de droogte die op 29 oktober vorig jaar de regio Valencia teisterde om een ​​desinformatiecampagne tegen Spanje te starten. De campagne wilde het beeld schetsen van een land "in chaos" waarin de regering van Pedro Sánchez publieke middelen gebruikte om Oekraïne te blijven helpen voordat er aandacht werd besteed aan "de werkelijke behoefte aan hulp" in de gebieden die getroffen waren door de verwoestende koudegolf. Dit blijkt uit het laatste rapport van de Nationale Veiligheid, waar La Vanguardia inzage in had. Hieruit blijkt dat de Russische Federatie de belangrijkste bron is van de hybride dreiging voor Spanje, met een intensivering van informatieve confrontatiecampagnes die gericht zijn op "het vergroten van reeds bestaande sociale en politieke verdeeldheid."

Uit het rapport, dat op 24 april door de Nationale Veiligheidsraad werd goedgekeurd, blijkt dat cyberkwetsbaarheid en desinformatiecampagnes de twee grootste bedreigingen voor de nationale veiligheid vormen.

Het hoogste orgaan voor nationale veiligheidszaken beweert dat het Kremlin opportunistisch desinformatiecampagnes blijft voeren om het publieke debat te manipuleren, niet alleen over de steun van de regering aan Oekraïne, maar ook over het lidmaatschap van Spanje van de Europese Unie en de NAVO.

Twee gebeurtenissen uitgebuit door pro-Kremlin activisten De verkiezingen voor het Europees Parlement en de overstromingen veroorzaakt door de Dana

In het 304 pagina's tellende document, dat nog niet openbaar is gemaakt, worden verkiezingsprocessen en natuurrampen genoemd als belangrijke gebeurtenissen die voor verwarring zorgden en de democratische legitimiteit ondermijnden. En in 2024, het jaar waarop het rapport zich richt, vonden er twee grote gebeurtenissen plaats die door pro-Kremlinactivisten werden uitgebuit: de verkiezingen voor het Europees Parlement en de overstromingen in Dana.

In de weken voorafgaand aan de Europese verkiezingen werden bijna vijftig gevallen van Russische manipulatie en inmenging vastgesteld. De piek lag tussen 6 en 9 juni, maar ook na de verkiezingen bleven de gevallen aanhouden.

Het waargenomen werkingspatroon, zoals beschreven in het rapport, bestond uit aanvallen op de integriteit van het democratische proces zelf, met beschuldigingen van corruptie of institutionele ineffectiviteit en het bevorderen van wantrouwen in het kiesstelsel. De dag voor de verkiezingen werd een piek in cyberaanvallen waargenomen, maar pro-Russische kringen ondernamen ook na de verkiezingen pogingen om het vertrouwen in de uitslagen te "ondermijnen".

Het ministerie van Binnenlandse Veiligheid beweert ook dat het Kremlin desinformatiecampagnes heeft gevoerd om "steeds directer" invloed uit te oefenen op de verkiezingsprocessen van andere landen, zowel binnen als buiten de EU, zoals Moldavië, Roemenië en Georgië. Om dit doel te bereiken, heeft het "alle beschikbare middelen uit zijn hybride arsenaal" ingezet om te voorkomen dat deze landen tot de EU zouden toetreden, of eruit zouden stappen, zoals in het geval van Roemenië.

In het geval van DANA wijst het ministerie van Binnenlandse Veiligheid erop dat het pro-Kremlin desinformatienetwerk op "opportunistische wijze" de verhalen op sociale media versterkte en aanpaste om het wantrouwen van de burgers in openbare instellingen te "bevorderen".

Hoewel er niet specifiek naar specifieke hoaxes wordt verwezen, stonden sociale media in die tijd bol van de misinformatie: van de hoax waarin werd beweerd dat de overheid € 6.000 aan hulp beschikbaar stelde die binnen drie maanden moest worden terugbetaald (wat Moncloa later moest ontkennen) tot de contextloze virale berichten waarin werd beweerd dat hulp naar Oekraïne en Gaza ging in plaats van naar Valencia, en de ongekende campagnes tegen organisaties als het Rode Kruis en Caritas, die er onterecht van werden beschuldigd dat ze profiteerden van donaties van burgers.

Relevante veranderingen in Russische desinformatie Nieuw model om EU-sancties te omzeilen en een grotere verspreiding van verhalen te bewerkstelligen

Het orgaan dat de president van de regering ondersteunt, waarschuwt dat de Russische desinformatie aanzienlijke veranderingen heeft ondergaan. Vóór de invasie van Oekraïne vonden de planning, regie en verspreiding van verhalen grotendeels plaats via Russische staatsorganen en media. Het Kremlin heeft dit model echter inmiddels verder ontwikkeld om de gevolgen van sancties van de Europese Unie te omzeilen en om een ​​grotere penetratie en verspreiding van zijn verhalen te bewerkstelligen.

Campagnes zijn overgegaan op onconventionele kanalen met een meer geavanceerde modus operandi, waarvan de bron moeilijker te traceren is. Eén daarvan is het netwerk van pro-Russische websites genaamd Kombat Portal, dat zich ook richt op Spaanstalig publiek. Het doel is om desinformatie te verspreiden die tot doel heeft verdeeldheid in Europa te zaaien over de steun aan Oekraïne en, idealiter, toenadering tot het Russische standpunt te bewerkstelligen. Er is ook een pro-Russisch desinformatienetwerk ontdekt, genaamd False Facade. Het bestaat uit minstens 23 websites die blijkbaar geen banden hebben met de Russische overheid. Volgens het rapport wordt de gefabriceerde inhoud hiervan door het Kremlin-ecosysteem uitgebuit om doelgroepen in westerse landen, waaronder Spanje, te bereiken.

Het ministerie van Binnenlandse Veiligheid Waarschuwing voor toegenomen Russische spionage via proxy's

De naam van Rusland duikt niet zomaar op in het hoofdstuk over desinformatie in het rapport. Ook op het gebied van spionage en buitenlandse inmenging is het van bijzonder belang. Hieruit blijkt dat de activiteiten van een aantal buitenlandse inlichtingendiensten nog steeds een van de "grootste bedreigingen" voor Spanje vormen. Het gaat met name om de Russische inlichtingendiensten, die zich richten op "het belemmeren van de levering van hulp aan Oekraïne en het zaaien van twijfels over de wenselijkheid van voortzetting van de steun aan dat land." Deze activiteiten worden naar verluidt uitgevoerd via 'proxy's', personen buiten de dienst die worden gerekruteerd, getraind en gecoördineerd via sociale media of applicaties voor instant messaging.

Hoewel de activiteitsindex van buitenlandse inlichtingendiensten in 2022 aanzienlijk daalde (het jaar waarin de regering een groot aantal Russische diplomaten uitzette na de invasie van Oekraïne), steeg deze in 2024 weer en bereikte daarmee het niveau van vóór de oorlog, zo blijkt uit gegevens van het National Intelligence Center (CNI).

Uit het rapport blijkt dat overheidsinstanties nog steeds de belangrijkste doelwitten van spionage zijn. Bedrijven en overheidsinstellingen die met defensie te maken hebben, zijn echter van bijzonder belang.