Prestaties die pijn doen
Succes kan een neurose beter verbergen
dan falen, maar het voedt haar net zo goed
Alain de Botton
Er zijn mensen die alles hebben bereikt. Academisch, professioneel of sociaal gezien lijken ze succesvol een pad te hebben bewandeld dat velen als gesloten, of in ieder geval te moeilijk, beschouwen. Achter dit beeld van succes kan echter een verborgen vorm van lijden schuilgaan: de emotionele uitputting die ontstaat door de constante drang naar zelfverbetering. Het onzichtbare trauma van prestatie.
Dit fenomeen gaat niet over faalangst, maar eerder over de innerlijke druk om jezelf nooit te laten falen, omdat dat een vinkje op de lijst van verdiensten en tekortkomingen betekent, een zoektocht naar erkenning, bevestiging en liefde, of, aan de andere kant, veracht en nietig verklaard. Al op jonge leeftijd leren veel mensen dat hun waarde niet ligt in wie ze zijn, maar in wat ze doen en, daarbuiten, hoe ze het doen. De opdracht is om geen fouten te maken, om niet te falen. Zo wordt prestatie een toevluchtsoord, maar ook een gevangenis. Als alles wat ik waardeer aan mij is gebaseerd op wat ik produceer of lijk te zijn, dan ben ik verplicht om altijd te presteren. Er is geen ruimte voor rust. Er is geen ruimte voor kwetsbaarheid.
Meer dan een gevolg van succes is het onzichtbare trauma van prestatie een bijwerking van onze manier van leven. We internaliseren prestatie als een overweldigende opdracht: "Ik moet uitblinken", "Ik mag niet falen", "Ik mag niet teleurstellen". De angst voor zelfopgelegde eisen wordt een schaduw die altijd een stap voor op opluchting ligt.
Dit soort mentaliteit is nauw verbonden met ongezonde hechtingsmechanismen. Wanneer we als kind niet de onvoorwaardelijke erkenning krijgen die we nodig hebben – omdat we niet gewaardeerd worden om wie we zijn, maar beoordeeld op onze reactie op verwachtingen – hebben we de neiging om die erkenning te zoeken in de vorm van externe prestaties en bevestiging. Succes wordt een substituut voor liefde. Maar omdat geen enkele externe prestatie de innerlijke emotionele leegte kan vullen, is het resultaat voortdurende ontevredenheid.
Het is niet alleen een persoonlijke kwestie, maar ook een culturele. We leven in samenlevingen die prestaties, hyperproductiviteit en imago verheerlijken. De schijn van welzijn wordt meer gewaardeerd dan welzijn zelf. In deze context voelen degenen die hun doelen bereiken zich paradoxaal genoeg eenzamer, meer gestrest en nauwlettender in de gaten gehouden. Ze kunnen niet langer "de kantjes eraf lopen", omdat ze al hun zelfvertrouwen verliezen.
Het meest complexe aspect is dat dit ongemak niet gemakkelijk waarneembaar is. Het is subtiel, maar toch diepgaand. Het kan zich manifesteren als chronische vermoeidheid, een gevoel van leegte, moeite met genieten van het leven, constante prikkelbaarheid of een vage somberheid zonder duidelijke oorzaak. En wanneer ze geen begrip vinden – omdat "alles goed is" – raken ze nog meer geïsoleerd in hun zelfopgelegde eisen.
Studies naar emotioneel welzijn zijn het erover eens dat de subjectieve waarde van het leven wordt bepaald door het vermogen tot interne en externe verbinding. Dat wil zeggen, door de kwaliteit van onze verbinding met onszelf en met anderen. In die zin kan de logica van succes contraproductief zijn als dit authenticiteit, rust, vreugde en introspectie in gevaar brengt.
Het tegenovergestelde van prestatietrauma is niet falen, maar verzoening met jezelf. Het gaat niet om het opgeven van doelen, maar om het aanpassen ervan. Moge succes geen verplichting zijn, maar een mogelijkheid. Moge het ons er niet van weerhouden vrede te vinden. Moge het niet zo veeleisend zijn dat het ons uitput. Moge het ons niet verwijderen van wie we zijn.
De uitdaging is om te stoppen met het zoeken naar bevestiging in de uitkomst en in plaats daarvan betekenis te creëren. Dat is geen geringe prestatie. Het vereist moed en afleren. Maar dat is waar het leven ophoudt een wedstrijd te zijn en uiteindelijk een ervaring wordt.
Want uiteindelijk is succes net als een streng dieet: het geeft je vorm, maar het neemt je vreugde weg. Het is beter om er niet voor te leven. Leef er liever mee.
@F_DeLasFuentes
24-horas
