China lanceert één digitale identiteit en creëert een nieuw model voor internetcontrole.

TAIPEI – Een kogelvrij vest voor persoonlijke informatie, zoals de staatsmedia het noemen. Of misschien wel het ultieme instrument om het digitale ecosysteem te controleren, zoals anderen denken. China heeft een nieuwe, gecentraliseerde vorm van virtuele identiteit gelanceerd. De overheid zegt dat het een noodzakelijke stap is om de privacy te beschermen, maar velen vrezen dat het een manier kan worden om kritische stemmen het zwijgen op te leggen.

Hoe het enkele digitale identiteitssysteem werkt

Het systeem is ontwikkeld door het Ministerie van Openbare Veiligheid en de machtige Cyberspace Administration en vervangt het gedecentraliseerde model voor het verifiëren van de identiteit van gebruikers door een uniforme, door de staat beheerde infrastructuur.

Geen verspreide accounts, meerdere registraties en herhaalde verificaties meer: ​​het idee is simpel en krachtig. Elke gebruiker krijgt één digitaal profiel, geverifieerd via ID, gezichtsherkenning en een Chinees mobiel nummer.

Eenmaal geauthenticeerd, heb je automatisch toegang tot alle verbonden platforms: van de superapp WeChat tot de e-commercesite Taobao, van 12306 voor treinkaartjes tot Douyin, de originele versie van TikTok. Of Xiaohongshu, het "kleine rode boekje", ook wel bekend als de Red Note.

Vrijwillig gebruik, maar gestimuleerd gebruik

Het nieuwe systeem treedt officieel in werking op 15 juli, maar al meer dan zes miljoen gebruikers hebben de gecentraliseerde virtuele identificatie-app gedownload. Elke persoon krijgt een "internetnummer", een unieke alfanumerieke identificatiecode en een "internetcertificaat", dat deze identificatiecode koppelt aan de biometrische en juridische gegevens van de burger (gezicht, identiteitskaart of verblijfsvergunning, adres, telefoonnummer).

Momenteel is het gebruik ervan vrijwillig, maar het wordt al aangemoedigd: 67 platforms hebben de login geïntegreerd met staatsidentificatie. In sommige gevallen is het zelfs praktisch verplicht geworden. Dit is het geval voor het lokale dienstenplatform van de oostelijke provincie Anhui, dat alternatieven zoals authenticatie via Alipay, de betaaldienst van de digitale gigant Alibaba, heeft geschrapt. Een stap die in feite de invoering van het gecentraliseerde staatssysteem afdwingt.

Volgens de autoriteiten vereenvoudigt het nieuwe systeem het digitale leven, vermindert het het risico op identiteitsdiefstal en "versterkt het het vertrouwen in het netwerk". Maar achter de retoriek van efficiëntie schuilt een gevoelig punt: traceerbaarheid. Tot nu toe werd online identiteitsbeheer in China toevertrouwd aan elk afzonderlijk platform. Het nieuwe model stelt de overheid in staat om de digitale activiteiten van elke gebruiker in realtime in kaart te brengen, zonder tussenkomst van tussenpersonen.

Voor miljoenen Chinezen een gemak: geen codes meer, minder fraude

Voor miljoenen Chinezen zal de nieuwe virtuele ID echt gemak brengen. Geen codes meer om te onthouden, minder fraude, soepelere toegang. Maar de keerzijde van de medaille is een drastische vermindering van de online privacy. De overheid belooft dat persoonlijke informatie versleuteld blijft, alleen toegankelijk is in specifieke gevallen en beschermd wordt door het principe van 'dataminimalisatie'.

Maar het concentreren van informatie op één staatsplatform creëert een ideaal doelwit voor hackeraanvallen, identiteitsdiefstal en grootschalige inbreuken. De aanval in 2022 op de database van de politie van Shanghai (met 1 miljard gestolen profielen) toont aan dat zelfs overheidssystemen niet onschendbaar zijn: een herinnering dat perfecte beveiliging niet bestaat.

Wanneer autoriteiten internet-ID's kunnen opschorten en wat er dan gebeurt

Met de Internet ID kan elke online activiteit, van berichten op sociale media tot het boeken van een trein, aan één persoon worden gekoppeld. Naast monitoring maakt het systeem het mogelijk om een ​​persoon met één opdracht volledig online te deactiveren. Als een persoon wordt gemeld wegens "afwijkende activiteiten", kunnen autoriteiten in theorie de virtuele ID intrekken of opschorten, waardoor niet alleen de toegang tot internet wordt geblokkeerd, maar ook tot essentiële diensten zoals bankieren, vervoer, onderwijs en gezondheidszorg. Volgens verschillende onderzoekers maakt het nieuwe systeem het mogelijk om ongewenst geachte content in realtime te verwijderen, zonder dat er samenwerking tussen platforms of verzoeken tot verwijdering nodig zijn.

Het Chinese internet is al onder controle. Het Golden Shields-project, gelanceerd in 1998, creëerde de zogenaamde "Digitale Grote Muur", die het netwerk sinds 2003 "beschermt" tegen ongewenste invloeden van buitenaf en tegen interne content die als potentieel subversief of schadelijk wordt beschouwd.

Controle over het internet in China

In de loop der jaren heeft dit systeem zich ontwikkeld tot een meerlagig netwerk: technische controle met blokkeringen en firewalls werd eerst aangevuld met sociale controle met rapportages tussen gebruikers, en vervolgens met juridische controle met een reeks regels voor cyberbeveiliging en gegevensbescherming. Regels die vaak niet veel verschilden van, of zelfs anticipeerden op, de regels die in het Westen werden gehanteerd.

Met dit verschil dat er aan de top van de piramide een politieke autoriteit staat die over de middelen beschikt om debatten of controverses die als riskant worden beschouwd, het zwijgen op te leggen. Toch hebben Chinese internetgebruikers tot nu toe altijd een aanzienlijke handelingsbekwaamheid kunnen opbouwen. Niet alleen door het gebruik van virtuele privénetwerken (VPN's) die de digitale muur omzeilen, waarbinnen velen in werkelijkheid graag blijven, maar ook door middel van diverse vormen van creativiteit (waaronder memes en woordspelingen) die nuttig zijn om censuur te omzeilen, maar vooral om de digitale ruimte te beïnvloeden.

Dit alles in een voortdurende en impliciete onderhandeling met de autoriteiten. Dit alles vindt plaats in een omgeving die debat niet uitsluit, maar kanaliseert. Burgers kunnen kritiek leveren op individuele ambtenaren, maar niet op de centrale overheid. Ze kunnen lokale problemen bespreken, maar niet de fundamenten van de politieke orde. De relatie met de staat is niet alleen dwingend, maar ook contractueel. In ruil voor orde en stabiliteit biedt de staat gecontroleerde ruimte voor expressie, met creatieve marges binnen welomschreven ideologische grenzen.

De risico's: controle over het debat, drastische vermindering van afwijkende meningen

Sommigen vrezen dat de nieuwe gecentraliseerde virtuele identiteit, indien op grote schaal ingevoerd, niet alleen de ruimte voor afwijkende meningen of kritiek drastisch zal beperken, maar ook het voortdurende proces van heronderhandeling. De combinatie van overheids-ID, gezichtsherkenning en voorspellende software doet denken aan de gezondheidscode die tijdens de pandemie werd gebruikt, maar dan geavanceerder en permanenter. Ook interne controverse is niet te onderschatten.

Lao Dongyan, rechtenprofessor aan de prestigieuze Tsinghua Universiteit, vergeleek het systeem in een bericht op Weibo met "het installeren van een bewakingsapparaat op de online activiteiten van elk individu". Lao's account werd later verwijderd en drie maanden lang geblokkeerd. Anderen wezen op het risico van totale gebruikersprofilering en politiek gebruik van het systeem om activisten en minderheden te straffen of af te schrikken.

De Communistische Partij en de ‘gelatine aan de muur genageld’

In de periode tussen de aankondiging van de innovatie en de inwerkingtreding ervan heeft de overheid aangedrongen op meer efficiëntie en veiligheid, met een vleugje retoriek: het gecentraliseerde systeem zou gebruikersgegevens onttrekken aan de exclusieve toegang van "hebzuchtige" grote particuliere bedrijven. De rectificatiecampagne tegen Chinese Big Tech, die in het najaar van 2020 van start ging met de blokkering van de beursnotering van Ant Group en het "gedwongen stilzwijgen" van supermanager Jack Ma, heeft ook geleid tot een sterke centralisatie van de macht over data, waarvan de inwerkingtreding van de nieuwe staats-ID het meest recente en meest duidelijke symptoom is.

Proberen het internet te controleren "is als proberen om pudding aan een muur te hangen", zei Bill Clinton in maart 2000. Niet alleen is de Communistische Partij hierin geslaagd, maar ze heeft ook de digitale ruimte naar haar eigen beeld hervormd en haar eigen soevereiniteit verleend.