Gezondheidszorg, onderwijs en bureaucratie: in Italië is slechts één op de twee burgers tevreden

Nota van Nicolò Geraci . Deze nota is gebaseerd op door de OESO gepubliceerde onderzoeken en vergelijkt de tevredenheid van burgers in 30 lidstaten over vier belangrijke openbare diensten: gezondheidszorg, onderwijs, justitie en bestuur. De tevredenheid in Italië ligt altijd lager dan het OESO-gemiddelde, terwijl burgers uit Noord-Europese landen op alle vier de gebieden tot de meest tevreden burgers behoren.

***

De tweejaarlijkse publicatie Government at a Glance van de OESO analyseert vergelijkbare gegevens over de kwaliteit van publieke diensten. De editie van 2025 bevat de resultaten van een vertrouwensonderzoek dat in oktober en november 2023 werd uitgevoerd onder 60.000 mensen in 30 landen (van de 38 OESO-landen is de Verenigde Staten de belangrijkste afwezige). [1] Het onderzoek peilde de tevredenheid van burgers over de gezondheidszorg, het onderwijs, de rechtspraak en het algemeen bestuur. Deze notitie bespreekt de resultaten.

Twee kanttekeningen bij de interpretatie van de gegevens:

De beoordeling van de kwaliteit van de publieke dienstverlening kan ook afhangen van de verschillende verwachtingen in de verschillende landen. Deze kunnen op hun beurt het belastingniveau weerspiegelen: landen, zoals opkomende landen, waar de belastingen doorgaans lager liggen, kunnen worden gekenmerkt door lagere verwachtingen en daardoor, ondanks een gelijke kwaliteit van de dienstverlening, positievere beoordelingen krijgen dan ontwikkelde landen. Om hiermee rekening te houden, richten we ons hierna grotendeels op de vergelijking tussen Italië en ontwikkelde landen, hoewel we ook informatie verstrekken over andere OESO-landen.

In andere onderzoeken lijken Italianen structureel strenger te zijn dan burgers van andere nationaliteiten bij de beoordeling van hun land. Het is bijvoorbeeld bekend dat het niveau van waargenomen corruptie in Italië hoger ligt dan objectievere metingen van de mate van corruptie. [2] Dit mag echter geen alibi worden om de volgende resultaten, die niet vleiend zijn voor Italië, volledig te negeren.

1. Gezondheid

Op de vraag "Op een schaal van 0 tot 10, hoe tevreden of ontevreden bent u over het gezondheidszorgsysteem als geheel?" gaf slechts 48% van de ondervraagde Italianen aan "tevreden" te zijn (een term die hier en hieronder een score van 6 of hoger aangeeft) (Figuur 1). Het Italiaanse cijfer, dat op de eenentwintigste plaats staat van de dertig landen waarvoor resultaten beschikbaar zijn voor 2023, ligt lager dan het OESO-gemiddelde (52%) en is verre van het beste (België, Zwitserland, Luxemburg, Zuid-Korea), waar tussen de 72% en 81% van de ondervraagden tevreden is. We staan ​​ook op de laatste plaats tussen de grootste landen, na Frankrijk (61%), Spanje (58%), Duitsland (53%), het Verenigd Koninkrijk (50%) en Canada (49%). Sommige opkomende economieën zoals Costa Rica (56%) en Mexico (53%) laten ook betere resultaten zien.

Nederlands Vergeleken met de onderzoeken van 2021 (de eerste editie van het programma, waaraan Italië niet deelnam), verslechteren de resultaten in 2023 voor alle landen behalve België, Australië en Colombia, met een bijzonder sterke daling in Noord-Europa (gemiddeld -15 procentpunten tussen Denemarken, Noorwegen en Finland), het Verenigd Koninkrijk (-19 pp), Canada (-12 pp) en Frankrijk (-6 pp). Een dergelijke wijdverbreide en in sommige gevallen duidelijke verslechtering kan worden herleid tot drie factoren: de verlenging van de wachtlijsten als gevolg van het uitstellen van gezondheidszorgdiensten tijdens Covid, de toename van degenen die verklaren dat ze ervoor kiezen om geen behandeling te zoeken en de terugkeer naar strengere oordelen na de Covid-crisis, waarin het gezondheidszorgsysteem meer waardering zou hebben genoten omdat de essentiële aard van zijn rol duidelijk was. [3]

2. Onderwijs

Ondanks dat de overheidsuitgaven laag zijn en afnemen, wordt het onderwijssysteem in Italië meer gewaardeerd dan in Frankrijk, Duitsland en Spanje. [4] Volgens het OESO-onderzoek verklaarde in 2023 51% van de Italiaanse respondenten tevreden te zijn, vergeleken met 50,6% in Spanje, 47% in Frankrijk en 41% in Duitsland (Figuur 2). Alle vier de landen registreerden echter waarden die veel lager lagen dan het OESO-gemiddelde (57%). Beslist positieve beoordelingen werden gevonden in Canada (68%) en in Noord-Europa: 81% van de respondenten verklaarde tevreden te zijn in Finland, 74% in Denemarken, 71% in Nederland, 68% in Ierland, 64% in België en 62% in Zweden. Mexico en Costa Rica gaven ook aan tevreden te zijn, beide met 64%.

3. Rechtvaardigheid

Omdat het een dienst is waarmee burgers minder vaak in aanraking komen dan gezondheidszorg en onderwijs, kijken OESO-enquêtes op dit gebied naar het vertrouwen in het rechtssysteem, in plaats van naar de tevredenheid van respondenten. In Italië gaf in 2023 slechts 43% van de respondenten aan vertrouwen te hebben (score boven 5), vergeleken met 45% in Spanje, 50% in Frankrijk, 58% in Duitsland en 54% van het OESO-gemiddelde (Figuur 3). Ook in dit geval voert Noord-Europa de ranglijst aan: in Noorwegen, Denemarken, Finland en Nederland gaf tussen de 72% en 77% van de respondenten aan vertrouwen te hebben. Een vergelijkbare rangschikking onder de leidende EU-economieën wordt verkregen door de gemiddelde duur van civiele procedures te vergelijken: in 2022 waren er in Italië 2356 dagen nodig om een ​​geschil te beslechten dat in laatste aanleg werd beslecht, 1393 in Spanje, 1309 in Frankrijk en 532 in Duitsland. [5]

4. Algemene administratieve diensten

Italië staat op de tweede plaats wat betreft tevredenheid over algemene administratieve diensten, zoals het aanvragen van een identiteitsbewijs of een sociale bonus. In 2023 gaf 48% van de Italiaanse respondenten aan tevreden te zijn; alleen Portugal scoort slechter (43%; figuur 4). Onderzoeken van de OESO benadrukken onder meer het gebrek aan aandacht voor het verzamelen en analyseren van gebruikersfeedback, in combinatie met het beperkte gebruik van prestatiedoelstellingen die verbetering sturen. [6]

De belangrijkste ontwikkelde landen staan ​​ruim boven Italië: Duitsland (51%), Frankrijk (52%), Spanje (57%) en het Verenigd Koninkrijk (74%), hoewel ze soms onder het OESO-gemiddelde (66%) liggen. Niet geheel verrassend voert Noord-Europa de ranglijst aan, met Luxemburg (84%), Estland (83%) en Finland (83%) voorop.

[1] Oostenrijk en Japan namen in 2021 deel aan het onderzoek (21 landen namen deel), maar niet in 2023 (30 landen namen deel), zodat de cijfers die de resultaten van beide edities rapporteren een overzicht geven van in totaal 32 landen.

[2] Zie de ANAC-notitie via deze link , die melding maakt van een sterke stijging van de perceptie van corruptie in 2023 vergeleken met 2012, en het ISTAT-rapport, hier , dat daarentegen een daling van het aantal aangegeven gevallen in 2022-23 aangeeft vergeleken met 2015-16. Voor een uitgebreide bespreking, zie bijvoorbeeld Carlo Cottarelli, The Seven Deadly Sins of the Italian Economy, Hoofdstuk II, 2018, Feltrinelli, Milaan.

[3] Zie onze vorige notitie, “ De open vraag van wachtlijsten ”, 28 juni 2024.

[4] Zie voor het Italiaanse geval onze eerdere notitie “ Publieke uitgaven aan onderwijs in Italië: laag, afnemend en onevenwichtig ten opzichte van de minder geavanceerde niveaus ”, 26 november 2024.

[5] De duur van de rechtszaken wordt gemeten aan de hand van de afhandelingstijd , d.w.z. de verhouding tussen het aantal aanhangige rechtszaken aan het einde van het jaar en de stroom van in dat jaar afgeronde rechtszaken, vermenigvuldigd met 365, om deze in dagen uit te drukken. Zie in dit verband onze nota “ De tijd van het burgerlijk recht is ingekort… maar niet genoeg ”, van 2 mei 2025. Deze nota benadrukt een duidelijke verbetering in Italië in de periode 2012-2022, hoewel het land achterblijft bij de andere in de tekst genoemde landen.

[6] OESO, Government at a glance – 2025, 2025, Parijs, pp.80-81.