LEZINGEN/Volksbeweging, een revolutie (van onderop) van veranderde mensen
"Movimento Popolare. Materiali per una storia" van R. Casadei, R. Formigoni en GF Lucini schetst de wisselvalligheden van een hoogst originele politieke realiteit
Twee symbolische gebeurtenissen. Op 6 mei 1976, en opnieuw op 11 en 15 september van datzelfde jaar, werden 77 gemeenten in de regio Opper-Friuli getroffen door een verwoestende aardbeving, die grote schade aanrichtte en meer dan duizend doden eiste. Na de eerste verwoestende aardbevingen arriveerden honderden vrijwilligers uit heel Italië ter plaatse, waaronder CL-jongeren, voornamelijk uit Friuli zelf en Lombardije, die zich met educatieve en recreatieve activiteiten voor de kinderen inzetten: 2500 vrijwilligers wisselden elkaar af tot het einde van de zomer.
Zodra de noodfase voorbij is, vertrekken alle vrijwilligers (allemaal!) – te beginnen met de militanten van de buitenparlementaire groepen – behalve de jongens, die achterblijven om gezelschap te houden met de weinige mannen die in de dorpen zijn overgebleven, na de grote exodus van ontheemden naar de badplaatsen aan de kust.
Ze zullen er het hele jaar 1977 aanwezig zijn, met name door een tiental zomerkampen te activeren die worden gerund door 500 universiteitsstudenten, docenten en werknemers.
Laten we het scenario eens omdraaien. Rond dezelfde tijd begon de ervaring van de vrije school "La Zolla", met moeite maar met extreme moed, in een culturele en politieke context die gedomineerd werd door de totem van de openbare school, die eveneens door een groot deel van de katholieke wereld werd vereerd.
Opmerkelijk is het succesvolle beroep bij de Regionale Administratieve Rechtbank van Lombardije (TAR) om een bepaling van de sociaal-communistische gemeente Milaan nietig te verklaren. Deze bepaling sloot "Zolla" zonder gerechtvaardigde reden uit van, zij het bescheiden, financiering met betrekking tot het recht op onderwijs.
In het eerste geval, de aardbeving in Friuli, werd het subsidiariteitsbeginsel ten volle toegepast in een noodsituatie; in het tweede geval, de steun voor het "Zolla"-project, kreeg de strijd voor vrijheid van onderwijs gestalte, tegenover de opkomst van een radicaal-marxistische, allesomvattende visie.
Twee voorbeelden benadrukken de nieuwigheid van "een netwerk van christenen die zich inzetten voor een burgerlijke en publieke aanwezigheid die, in het Italië van de Loodjaren en het Historisch Compromis", de "prominente positie van katholieken" op het nationale toneel nieuw leven inblies, die was ontstaan aan het begin van de 19e en 20e eeuw. Deze organisatie, na een periode van voorbereiding, werd in december 1975 officieel opgericht in Milaan als iets onverwachts en onverwachts voor kerkelijke en seculiere "denkers", waaronder tientallen intellectuelen uit katholieke en niet-katholieke kringen, politici van de Democratische Partij, vakbondsleden en gewone mensen van allerlei achtergronden.
In slechts een paar jaar tijd zou het honderden sociale projecten op allerlei gebieden en in het hele land lanceren. Het heette de Volksbeweging en gedurende bijna twintig jaar zou het de geschiedenis van het land vormgeven in een delicate periode van transitie, stemmen verschuiven en bijdragen aan de verkiezing van een aanzienlijk aantal gemeenteraadsleden, wethouders, burgemeesters en parlementsleden bij lokale, parlementaire en Europese verkiezingen. Een ware revolutie van onderop.
Na bijna twintig jaar werd de MP in 1993 ontbonden, maar veel van haar leden bleven zich inzetten voor democratische instellingen op verschillende niveaus.
Onder de werken die door de Volksbeweging zijn geïnspireerd, herinneren we onder meer de Meeting van Rimini, die inmiddels al aan haar 46ste editie toe is en het belangrijkste zomerse politiek-culturele evenement van Europa is, het weekblad Il Sabato , een vrije en non-conformistische stem in het saaie Italiaanse uitgeverslandschap, de aanwezigheid van de katholieke volksvertegenwoordigers op de universiteiten en de Compagnia delle Opere.
Drie protagonisten van dat buitengewone seizoen hebben geprobeerd uit te leggen wat de Volksbeweging in twintig jaar van het Italiaanse openbare leven vertegenwoordigde: de journalist en schrijver Rodolfo Casadei , de gouverneur van Lombardije gedurende vier wetgevende vergaderingen en Italiaans en Europees parlementslid Roberto Formigoni en de professor, gemeenteraadslid in Milaan en huidige voorzitter van Europa Civiltà, Gian Franco Lucini .
Zij zijn co-auteurs van het boek Movimento Popolare. Materiali per una storia (Cantagalli, 2025), dat is verrijkt met gedetailleerde documentatie en talrijke getuigenissen.
Een goudmijn aan feiten, informatie en inzichten. Deze pagina's beschrijven niet alleen de oorsprong en ontwikkeling van een uniek fenomeen, dat zorgvuldige studie verdient omdat het ons nog veel te leren heeft, maar reconstrueren ook nauwkeurig de uitdagende historische context van die tijd.
MP had veel vijanden, van de katholieke communisten, die niet accepteerden dat er een beweging van gelovigen bestond die niet ondergeschikt was aan de PCI, tot de buitenparlementariërs van links, maar ook van rechts, die tientallen aanvallen lanceerden op de kantoren van de pasgeboren formatie.
Voor het eerst, vijftig jaar na de geboorte van MP, delen degenen die het aan de frontlinie hebben meegemaakt de ideeën en verhalen die eraan ten grondslag lagen, zowel om ervoor te zorgen dat wat er is gebeurd niet wordt vergeten als om de relevantie van dat model van actieve katholieke deelname aan het Italiaanse openbare leven te bespreken en te debatteren. Kan het vandaag de dag, meer dan dertig jaar na de val ervan, nieuw leven worden ingeblazen?
Het boek bevat prominente figuren zoals Francesco Botturi , Rocco Buttiglione , Giancarlo Cesana , Robi Ronza , Giorgio Vittadini en vele anderen. Dankzij hun bijdragen, belangrijke documenten en originele interventies van lokale gemeenschappen (van Chiavari in Ligurië tot Catania, via Turijn, Padua, Cesena, Rimini, Pesaro en Rome), die ervaringen in het hele land illustreren, komt een periode van grote idealen die te midden van sterke sociale spanningen resoluut werden uitgesproken, in al haar diepgang naar voren.
Voor Formigoni , nationaal voorzitter van de Volksbeweging vanaf de oprichting tot 1987, ging het "om het culturele, sociale en politieke belang van het christelijke evenement in de Italiaanse samenleving onder de aandacht te brengen [...] en katholieken op te roepen om zoveel mogelijk te ontwaken en een verenigde aanwezigheid te creëren".
Een urgentie die niet verloren is gegaan, integendeel. Omdat we van een historisch tijdperk "uiterst verontrustend vanuit verschillende invalshoeken" naar een scenario zijn gegaan waarin, in plaats van een onmenselijke ideologie die zich probeert op te dringen, het totale verlies van menselijkheid lijkt te prevaleren.
In een interview met Robi Ronza eind 1975 – de dag dat MP werd geboren – verduidelijkte pater Luigi Giussani dat "een authentieke christelijke gemeenschap in voortdurende relatie leeft met de rest van de mensheid, hun behoeften volledig deelt en hun problemen ervaart." Maar "vanwege de diepe broederlijke ervaring die zich binnen haar ontwikkelt, kan de christelijke gemeenschap niet anders dan haar eigen begrip en methode hebben om gemeenschappelijke problemen aan te pakken, zowel praktisch als theoretisch, om zo haar specifieke samenwerking aan te bieden aan de rest van de samenleving waarin zij leeft." Zijn we ons daar nog steeds van bewust?
"Movimento Popolare. Materiali per una storia" is vanaf 22 augustus verkrijgbaar in de Meeting Bookstore.
— — — —
Wij hebben uw hulp nodig om u te kunnen blijven voorzien van kwalitatieve, onafhankelijke informatie.
İl sussidiario
