Europese Grondwet, Algerije, termijn van vijf jaar... Deze referenda werden al uitgeschreven onder de Vijfde Republiek

Het is al sinds 2017 een terugkerend thema en deze keer heeft Emmanuel Macron het officieel gemaakt. Het staatshoofd kondigde dinsdagavond op TF1 aan dat hij wil dat er in de komende maanden referenda worden gehouden over "economische, onderwijskundige en sociale kwesties" . Een terugblik op eerdere verkiezingen van dit type.

In 1961 bevond Frankrijk – onder leiding van Charles de Gaulle en bestuurd door Michel Debré – zich midden in de Algerijnse Oorlog, die in 1954 was begonnen. Het staatshoofd besloot toen een referendum te organiseren om zijn ‘zelfbeschikkingsbeleid’ ten aanzien van Algerije te ‘valideren’, herinnert Vie-Publique zich. Hierin wordt met name voorzien dat de Algerijnse bevolking haar eigen 'politieke lot' kan bepalen via 'direct en algemeen kiesrecht'. De 'ja'-stem won met 74,99%, met een onthoudingspercentage van 26,24%.

Het jaar daarop raadpleegde Charles de Gaulle de Fransen over de Akkoorden van Évian van 18 maart 1962, die onder meer voorzagen in een staakt-het-vuren in Algerije . "Deze keer gaat het erom de president van de republiek te machtigen om een ​​verdrag te onderhandelen met de toekomstige Algerijnse regering", specificeert vie-publique. De 'ja'-stem won met een overweldigende meerderheid, namelijk 90,81% van de stemmen. Het onthoudingspercentage ligt iets lager dan in 1961, namelijk 24,66%.

Zes maanden na zijn eerste succes geeft Charles de Gaulle het Franse volk opnieuw een stem. Deze keer gaat het om een ​​grondwettelijk punt: moet het staatshoofd via rechtstreekse algemene verkiezingen worden gekozen? Tot dan toe gebeurde het via indirect algemeen kiesrecht door een college van ongeveer 80.000 kiesmannen. Na een "uiterst levendige" campagne behaalde de "ja"-stem 62,25%, aldus Vie-Publique. Het percentage onthoudingen daalde tot 23,03%.

Dit zijn de vierde verkiezingen in deze vorm onder het presidentschap van Charles de Gaulle. Op papier gaat het om een ​​hervorming van de Senaat en een uitbreiding van de bevoegdheden van de deelstaten. In feite werd dit een referendum over de vraag of Charles de Gaulle wel of niet aan de macht moest blijven. Hij had immers beloofd af te treden in het geval van een nederlaag. De 'nee'-stem won met 52,41%, met een onthoudingspercentage van 19,87%. Het staatshoofd verliet zijn post op 28 april 1969.

Dit is het enige referendum onder het presidentschap van Georges Pompidou (1969-1974). Op 23 april 1972 werden de Fransen opgeroepen om te stemmen over een uitbreiding van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), de voorloper van de Europese Unie (EU), op economisch vlak. Er zouden ook Denemarken, Noorwegen, Ierland en Groot-Brittannië bijkomen. De 'ja'-stem kreeg 68,32% van de stemmen, met een significant onthoudingspercentage van 39,76%.

Dit eerste referendum van François Mitterrand vindt enkele maanden na de akkoorden van Matignon plaats, die rust brachten in Nieuw-Caledonië . Het doel is om deze overeenkomsten te ratificeren en binnen tien jaar een zelfbeschikkingsverkiezing in Nieuw-Caledonië te organiseren. Opnieuw was de "ja"-stem het populairst, met 79,99% van de stemmen. Het onthoudingspercentage is daarentegen zeer hoog: 63,11%. De RPR had opgeroepen geen verklaring af te leggen, herinnert Vie-Publique zich.

Op 20 september 1992 moesten de Fransen stemmen over het Verdrag van Maastricht, de oprichtingstekst van de Europese Unie (EU). Zoals vie-publique opmerkt: "De campagne is buitengewoon levendig en het debat is, onverwacht voor zo'n moeilijk onderwerp, spannend en verdeelt de Fransen." Uiteindelijk won het "ja"-kamp nipt van het "nee"-kamp, ​​met 51,04% van de stemmen. Het onthoudingspercentage bedroeg 30,3%.

Tot nu toe werd de president van de republiek gekozen voor een periode van zeven jaar. Maar op 24 september 2000 riep Jacques Chirac de Fransen op om te stemmen over een vermindering van het presidentiële mandaat tot vijf jaar. De 'ja'-stem was met 73,21% in de meerderheid, met een zeer hoog onthoudingspercentage van 69,81% – het hoogste bij een referendum onder de Vijfde Republiek. Deze grondwetswijziging werd dan ook aangenomen: op 5 mei 2002 werd Jacques Chirac de eerste president die in slechts vijf jaar tijd werd gekozen.

Na 1972 en 1992 is dit het derde referendum over Europa. Jacques Chirac laat het aan de Fransen over om te beslissen over het ontwerpverdrag dat tot doel heeft een Grondwet voor Europa vast te stellen. Hij besluit daarom de parlementaire route niet te bewandelen. Voor de tweede keer in de geschiedenis van de Vijfde Republiek is de 'nee'-stem in de meerderheid (54,67%), terwijl de onthouding op 30,63% staat.