Einstein en Montchalin

Amélie de Montchalin zou er goed aan doen om Albert Einstein opnieuw te lezen. Voor de beroemde natuurkundige is "waanzin" hetzelfde steeds opnieuw doen en een andere uitkomst verwachten. Deze beroemde uitspraak kon men niet onderdrukken toen men op zondag 27 april luisterde naar de minister van Openbare Rekeningen die haar ultra-liberale brevier voordroeg. Op de zeer vooruitstrevende radiozenders Europe 1 en CNews stelde deze ijverige Macronist, op zoek naar besparingen, voor om in de begroting voor 2026 de opheffing of fusie op te nemen van een derde van de 450 staatsagentschappen en -exploitanten. CNRS, Météo France, Frans Bureau voor Biodiversiteit, regionale gezondheidsagentschappen… In totaal zou het bloedvergieten, waarmee men hoopt 2 tot 3 miljard euro te verkrijgen, direct of indirect zo'n 180.000 banen in de publieke sector kunnen treffen.

Het krankzinnigste – zoals Einstein zou zeggen – is dat deze aankondiging wordt gedaan op het moment dat, aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, een zekere Elon Musk in de media het falen van ditzelfde beleid van vernietiging van het staatsbestuur erkent… Drie maanden lang heeft de Commission for Government Efficiency – de beroemde DOGE – onder leiding van de libertarische miljardair tienduizenden ambtenaren de straat op gestuurd, blindelings essentiële financiering van een groot aantal volksgezondheids- en onderzoeksinstellingen stopgezet, en uiteindelijk de veelgeprezen begrotingsbesparingen niet weten te bewerkstelligen. De Tesla-baas, die bekendstaat om zijn inconsistente gedrag, toonde zich vorige week vol berouw en kondigde aan dat hij zich eindelijk weer op zijn bedrijf zou gaan richten. Dat bedrijf was namelijk in een vrije val terechtgekomen sinds hij de politiek inging.

Men had mogen hopen dat dit fiasco een zweem van twijfel zou zaaien over de economische software van Amélie de Montchalin. Absoluut niet. De Trumpiaanse chaos kan de minister, die de letter en de geest ervan ter harte neemt, niet aan het wankelen brengen. Net als haar collega bij de overheid, Laurent Marcangeli, die vindt dat "ons land overladen is met bureaucratie", leeft de voormalige alumnus van HEC en verzekeraar Axa gevangen in een ideologische veronderstelling die sterk aan Reagan doet denken: hoe minder staat en regelgeving, hoe meer "efficiëntie". Een refrein dat rechts en extreemrechts al jarenlang in koor zingen. Maar de enige 'effectiviteit' die dit soort beleid ooit laat zien, is de explosie van ongelijkheid, de verzwakking van de publieke dienstverlening en de afname van de cohesie onder de burgers. In tegenstelling tot wat Amélie de Montchalin beweert, zijn deze operatoren en instanties essentieel voor de lokale uitvoering van het overheidsbeleid. Als we ze op deze manier zouden inperken, zou dat de gelijke behandeling in het hele land verzwakken, de productie van gedegen en onafhankelijke wetenschappelijke kennis ondermijnen en de afstand tussen alle Fransen, en met name die met de laagste inkomens, en de beslissingen die hen aangaan, verder vergroten.

Maar in de alternatieve wereld van Amélie de Montchalin, waar sociale hiërarchieën geen enkel probleem vormen, heeft niemand last van deze perspectieven. Het is niet meer dan het wijten van budgettaire overschrijdingen aan ambtenaren die er niet verantwoordelijk voor zijn. Moeten wij u hier nogmaals aan herinneren? Tien jaar lang is er, in naam van het aanbodbeleid, door zestien belastingverlichtingsmaatregelen voor bedrijven en vermogenden (CICE, verantwoordelijkheidspact, etc.) 460 miljard euro door het raam gegooid, zonder enig rendement op de investering! Deze kloof is verantwoordelijk voor 42% van de toename van de Franse schuld in deze periode. Het is onfatsoenlijk en een grove inconsistentie waar we maar beter een einde aan kunnen maken, als de regering vandaag de dag les geeft in begrotingscontrole en tegelijkertijd de noodlijdende publieke sector aanpakt. Je hoeft geen Einstein te zijn om dat te begrijpen.