Bekers, dozen, bestek: moet je plastic uit je keuken weggooien?

Plastic dozen, keukengerei, bestek, borden, glazen, vormen, maar ook huishoudelijke apparaten - keukenmachines, waterkokers, blenders, stoommachines en andere vleesmolens. Sinds de synthese van de eerste kunststoffen op basis van aardolie ongeveer honderd jaar geleden, is plastic onmisbaar geworden in de keuken.

Maar wat zit er in dit plastic, dat gebruikt wordt om maaltijden te bereiden, koken, opwarmen of bewaren? Kunststoffen bestaan ​​niet alleen uit polymeren (een chemische substantie die bestaat uit grote moleculen), "maar ook uit een mengsel van verschillende additieven die het plastic eigenschappen geven: flexibiliteit, stijfheid, brandwerendheid", legt het Franse nationale agentschap voor voedselveiligheid (ANSES) uit.

Moeten we ons daar zorgen over maken? "Polymeren die bedoeld zijn voor gebruik in voeding bevatten minder additieven", vertelde Jean-François Gérard, hoogleraar aan het INSA Lyon en adjunct-wetenschappelijk directeur van het CNRS Chemistry Institute, aan BFMTV.com.

"Het gaat hier alleen om gevalideerde en geautoriseerde polymeren die voldoen aan de normen, met name binnen de Europese Unie."

Maar hij erkent dat er "nooit nul gevaar is". Vooral omdat deze polymeren in de loop van de tijd afbreken. "We weten dat ze bij de afbraak ervan kleine deeltjes vrijgeven: micro- en nanoplastics die ook additieven vrijgeven", vertelt Mathilde Body-Malapel, onderzoeker gespecialiseerd in immunotoxicologie aan de Universiteit van Lille, aan BFMTV.com.

Additieven die door ANSES worden gepresenteerd als “potentiële chemische verontreinigingen”. "Ze kunnen allemaal giftig zijn", voegt Mathilde Body-Malapel toe, een specialist in verontreinigende stoffen die de menselijke gezondheid aantasten. De bekendste zijn bisfenolen en ftalaten, waarvan bewezen is dat ze hormoonverstoorders zijn. Maar er zijn er nog veel meer.

"De toxiciteit van sommige chemische verbindingen die aan plastic worden toegevoegd, is nog maar nauwelijks onderzocht."

Het Bureau van het Parlement voor de Evaluatie van Wetenschappelijke en Technologische Keuzes (OPECST), dat bestaat uit afgevaardigden en senatoren, meldde in een rapport over de gevolgen van plastic voor de menselijke gezondheid dat er in totaal 4.000 chemische producten zijn geïdentificeerd, van de 16.000 die "als gevaarlijk kunnen worden geclassificeerd". De menselijke besmetting lijkt aanzienlijk te zijn: "25% van de 14.000 chemische producten in kunststof materialen die in contact komen met voedsel, zijn aangetroffen in het menselijk lichaam", schrijft het bureau.

In het rapport wordt ook de kankerverwekkende, mutagene en reproductietoxische aard van deze stoffen benadrukt, evenals hun verband met genitale misvormingen bij pasgeborenen, vertraagde of verstoorde cognitieve ontwikkeling bij kinderen en hun toxiciteit voor bepaalde organen, diabetes type 2 en obesitas. "De tekortkomingen bij de beoordeling van chemische stoffen leiden tot een onderschatting van hun gevaar", waarschuwen de auteurs.

"Microplastics zijn aanwezig in alle menselijke organen en hopen zich daar op."

Omdat de stoffen die in een plastic voorwerp zitten, waarschijnlijk ook in het daarin aanwezige voedsel of drinken terechtkomen. Mathilde Body-Malapel spreekt van een "kleine degradatie", dat wil zeggen een kleine besmetting, bij elk gebruik. "Het zijn sporen in minimale hoeveelheden die worden gevonden, maar het zijn desalniettemin sporen van nanoplastic."

"Sporen, nog meer sporen, nog meer sporen, het kan uiteindelijk resulteren in potentieel giftige hoeveelheden."

Een besmetting die alleen in ‘banale’, alledaagse situaties zou voorkomen, vervolgt onderzoeker Mathilde Body-Malapel. Een plastic beker in een koelbox vol ijsblokjes, eten dat in de magnetron is opgewarmd - "zelfs in zogenaamde magnetronbestendige bakjes", zegt ze - of zelfs een maaltijd die wordt bezorgd in een kartonnen bakje.

Want in het laatste geval is de verpakking niet zomaar karton. Vaak is het gecoat met polymelkzuur (PLA), een polymeer dat uit planten wordt gewonnen. Volgens een onderzoek van het Polytechnisch Instituut van Parijs is de toxiciteit van deze bioplastics vergelijkbaar met die van gewone plastics die uit aardolie worden gemaakt.

"De toxiciteit is minimaal", verzekert Jean-François Gérard, tevens directeur van het CNRS-programma voor recycling, recycleerbaarheid en hergebruik van materialen. "De additieven (in voedselcontainers, noot van de redactie) zijn ontworpen om te voorkomen dat ze migreren." Hij beweert dat deze migraties "onder controle" blijven, maar hij erkent wel dat er zich tijdens gebruik problematische verbindingen kunnen vormen "met degradatie, krassen, veroudering of doorgangen onder de schuurspons."

Maar het grootste probleem blijft volgens hem het misbruik van deze plastic bakjes. Bijvoorbeeld, een bakje dat vervormd uit de magnetron komt, een doos waarvan de bodem de kleur aanneemt van het voedsel dat erin zit, een koekenpan met antiaanbaklaag die plakkerig wordt... "Dat betekent dat de aard van het plastic is veranderd."

"We weten goed hoe giftig elke stof is, maar de giftigheid ervan kan enorm verschillen, afhankelijk van hoe consumenten de stof gebruiken."

Er zijn echter bepaalde situaties waarin geen sprake is van misbruik. Omdat sommige bestanddelen van deze kunststoffen oplosbaar zijn in olie en andere in water. Ze kunnen dus voedsel besmetten, zonder dat de gebruiker deze kunststoffen op een verkeerde manier hoeft te gebruiken.

Het bewijs hiervoor is flessenwater: uit onderzoek is gebleken dat dit gemiddeld 240.000 detecteerbare plasticfragmenten per liter bevat . Dat zijn nanoplastics die zo klein zijn dat ze organen kunnen binnendringen. Fragmenten die met name uit de fles zelf komen.

"We weten ook nog niet wat de cocktaileffecten van deze toevoegingen zijn", dat wil zeggen, welke effecten ze kunnen hebben als ze met elkaar worden gecombineerd, benadrukt Mathilde Body-Malapel, die onder meer onderzoek heeft gedaan naar het effect van microplastics die via de voeding worden binnengekregen op de darmen.

Wat OPECST ook aan de kaak stelt: "informatie over hun persistentie, bioaccumulatie of mobiliteit is moeilijker te vinden, omdat deze criteria niet altijd worden opgenomen in de beoordelingen van de overheid."

Onlangs heeft een Amerikaans onderzoek aangetoond dat er in zwarte plastic keukengerei vlamvertragende chemicaliën aanwezig zijn. Een giftige aanwezigheid die verklaard zou kunnen worden door de recycling van plastics uit elektronische apparaten die oorspronkelijk vlamvertragers bevatten.

Jean-François Gérard denkt dat een dergelijke situatie zich in Frankrijk niet snel zal voordoen: plastic uit elektronische apparaten mag niet in plastic voor levensmiddelen terechtkomen. Maar hij erkent dat het recyclen van plastic nog steeds vragen oproept.