Besluit over sancties tegen RSA-ontvangers: de Nationale Raad voor Beleid ter Bestrijding van Armoede roept op tot een moratorium

"Van een situatie van nood gaan we naar een situatie van grote nood. "Als ik mijn gezin niet had gehad, was ik dakloos geworden", zegt een vrouw die een jaar lang de intrekking van het actief solidariteitsinkomen (RSA) heeft overleefd. Met de getuigenis van een lid van het vijfde college, dat mensen in precaire situaties en armoede samenbrengt en de helft van de 65 leden uitmaakt, rondt de Nationale Raad voor Beleid ter Bestrijding van Armoede en Sociale Uitsluiting (CNLE) zijn laatste advies af over de zogenaamde wet op de volledige werkgelegenheid, waarover in december 2023 werd gestemd.

In deze tekst, gewijd aan het ontwerpdecreet waarin het nieuwe sanctieregime voor RSA-begunstigden wordt uiteengezet , herhaalt de instantie, onder leiding van de premier en voorgezeten door socioloog Nicolas Duvoux, "haar principiële verzet tegen de geest en de letter van de wet inzake volledige tewerkstelling" en herhaalt zij haar verzoek om een ​​moratorium op deze tekst, die de regering op 1 juni wil publiceren. Er zou dan een nieuwe sanctie worden gecreëerd, de zogenaamde "remobilisatieschorsing" , die kan worden geactiveerd zodra de eerste "overtreding" wordt vastgesteld en daarmee de mogelijkheid om 30 tot 100% van deze uitkering te schorsen of te schrappen.

Deze nieuwe regels, die werden gepromoot in ruil voor betere ondersteuning, zouden de werkloosheid verlagen door de integratie van de meest kwetsbaren te vergemakkelijken. Dit was een bemoedigende boodschap voor de vier opeenvolgende regeringen die dit systeem om de beurt verdedigden. die van Elisabeth Borne die het zich voorstelde toen de belofte van volledige werkgelegenheid nog de toespraken van de uitvoerende macht domineerde, die van Gabriel Attal die op het punt stond dit decreet te publiceren toen tot de ontbinding werd besloten, die van Michel Barnier die aan de modaliteiten ervan werkte en die van François Bayrou die de publicatie ervan voorbereidt.

Volgens het CNLE zullen deze nieuwe regels de armoede alleen maar doen toenemen, integendeel, vooral omdat er nog steeds op versterking van de steun wordt gewacht. "In plaats van het invoeren van graduatie of het in evenwicht brengen van het huidige sanctieregime, riskeert dit de toegang tot rechten voor de doelgroepen te verzwakken door het vermenigvuldigen van sancties, wat gemakkelijker wordt gemaakt door het ontbreken van bescherming rond sancties. Dit draagt ​​bij aan de toename van het niet-gebruik van rechten en armoede", aldus de Raad in zijn advies.

Door werkzoekenden en RSA-gerechtigden en -sollicitanten op één lijn te stellen, die sinds 1 januari automatisch samen met hun partners bij France Travail zijn ingeschreven , worden twee ondersteuningskaders gecombineerd, merkt de raad op, het ene gebaseerd "op een logica van bijdragende verzekeringen" en het andere "op nationale solidariteit" . "Een dergelijke assimilatie zou het risico met zich meebrengen dat de maatschappelijke ongelijkheden, met name op het gebied van gezondheid, waarmee bepaalde groepen te maken hebben, worden genegeerd. We zouden dan de verantwoordelijkheid voor tekortkomingen bij hen kunnen leggen, die waarschijnlijk eerder het gevolg zijn van structurele factoren", vreest hij. En aangezien de beste ondersteuning niet is gerealiseerd, vreest het orgaan dat de druk op zowel de begunstigden als de professionals zal toenemen, waardoor "de kans op uitingen van institutionele wanbehandeling van begunstigden enerzijds en professionele slijtage en het verlies van betekenis in het werk van professionals anderzijds zal toenemen." Bovendien hebben de afgelopen jaren laten zien dat een daling van de werkloosheid niet per definitie betekent dat er minder armoede is.

De CNLE heeft een lijst opgesteld van de bepalingen uit dit besluit, waarover de Raad van State zich binnenkort zal uitspreken, die zij vanuit juridisch oogpunt problematisch acht. Hij is met name van mening dat dit "nieuwe sanctiestelsel in strijd is met de inleiding van de Grondwet van 1946, die in 1958 werd herhaald en waarin wordt verwezen naar voldoende bestaansmiddelen". Hij herhaalt zijn aanbeveling om een ​​minimuminkomen in te stellen. Hij wijst ook op het "risico van schending van de gelijkheid voor de wet in het licht van de methoden waarop de gemeenschappen dit decreet zullen opvatten" . Hij benadrukt ook dat de beroepstermijn, teruggebracht van dertig naar slechts tien dagen, "ruimschoots onvoldoende" is , betreurt het feit dat de eerste sanctie "niet aan een onderzoek door een multidisciplinair team wordt onderworpen" en is van mening dat "het ontbreken van de mogelijkheid voor een begunstigde om opnieuw van de uitkering te profiteren zodra aan zijn verplichtingen is voldaan" in strijd is met de eerbiediging van het eerlijk recht.

Toen voormalig premier Elisabeth Borne in de zomer van 2023 verzekerde dat ze met deze hervorming "weer aansluiting wilde vinden bij de geest van het KMI" dat in 1988 onder Michel Rocard was opgericht, door "iedereen voldoende te laten hebben om van te leven en tegelijkertijd te worden ondersteund bij het zoeken naar werk" , had de CNLE een tegenovergestelde interpretatie. Hij ziet dit als een uitbreiding van een "dynamiek waarbij de verantwoordelijkheid van de gemeenschap ten opzichte van kansarme bevolkingsgroepen wordt omgevormd tot een individuele verantwoordelijkheid van mensen die in armoede leven", en als een "onevenwicht dat op een radicalere manier in strijd is met de educatieve en evenwichtige geest van het RMI-integratiecontract" . Het is nog maar de vraag wat de regering van Bayrou zal doen met het verzoek van de Raad om een ​​moratorium, waarvoor zij naar dit ontwerpdecreet verwees, ook al was deze consultatie niet verplicht.