Eten met het gezin, voedsel voor de ziel

In veel culturen over de hele wereld is het aan tafel zitten met anderen niet zomaar een routineuze maaltijd: het is een diep sociale, bijna ceremoniële handeling. In geïndustrialiseerde samenlevingen verdwijnt deze gewoonte echter snel, en daarmee ook de sociale cohesie en de geestelijke gezondheid.

Uit een recent rapport van het World Happiness Report 2025 blijkt dat samen eten een van de sterkste indicatoren van welzijn is, vergelijkbaar met factoren als werkgelegenheid of inkomen.

U BENT MOGELIJK GEÏNTERESSEERD IN: Let op: de 3 dingen die u niet in een elektrische oven mag doen

Gedurende de 19e eeuw werden familiemaaltijden een vast onderdeel van de Amerikaanse cultuur, vooral onder de middenklasse. Dit model werd in de eerste helft van de 20e eeuw nog populairder door de televisie en reclame, die het beeld van het kerngezin dat samen aan tafel zat, verspreidden.

Maar verstedelijking, veranderingen op de arbeidsmarkt en voortschrijdende digitalisering veranderden dat patroon. De opkomst van roulerende diensten in fabrieken, de uitbreiding van voorsteden en, meer recent, virtuele vergaderingen hebben van eten een gefragmenteerde en eenzame aangelegenheid gemaakt.

Volgens Megan Elias, directeur van de opleiding voedingswetenschappen aan de Universiteit van Boston, aten mensen van oudsher samen om energie-efficiëntie en sociale organisatie te bevorderen. Maar afgezien van de functionele logica vertegenwoordigt deze eeuwenoude praktijk wat zij ‘de lijm van het dagelijks leven’ noemt. Hun verdwijning heeft een hoge prijs: het verlies van alledaagse emotionele banden.

Recente studies ondersteunen wetenschappelijk de voordelen van eten in groepen. Uit onderzoek gepubliceerd in Adaptive Human Behavior and Physiology blijkt dat sociale maaltijden het endorfinesysteem in de hersenen activeren. Dit systeem is verbonden met oxytocine en dopamine, stoffen die verband houden met genegenheid, vertrouwen en plezier.

Uit andere onderzoeken, zoals Frontiers in Public Health and Clinical Nutrition, blijkt dat ouderen die aan gemeenschappelijke maaltijden deelnemen, aanzienlijk minder last hebben van verdriet en eenzaamheid, terwijl adolescenten die regelmatig aan tafel bij het gezin zitten, minder last hebben van angst-, stress- en depressiesymptomen.

U BENT MOGELIJK GEÏNTERESSEERD IN: Het is niet alleen koffie: het product dat door klimaatverandering zou kunnen verdwijnen

Uit recent onderzoek blijkt dat het delen van maaltijden hersengebieden activeert die verband houden met plezier, vertrouwen en sociale verbondenheid. Dit komt door de aanmaak van endorfine, oxytocine en dopamine.

In Zuid-Europa en andere streken heeft samen eten nog steeds een ritueel karakter. In Turkije brengt rakı sofrası vrienden en familie samen rond kleine gerechten en lange gesprekken. Antropologen definiëren dit verschijnsel als commensaliteit: het delen van voedsel om sociale banden te versterken. Fabio Parasecoli, hoogleraar aan de Universiteit van New York, beweert dat deze praktijk niet alleen het lichaam voedt, maar ook ‘individuele en collectieve identiteiten opbouwt’. Zijn afwezigheid heeft grote emotionele gevolgen, voegt hij toe.