Colombiaanse migranten in Europa vertellen hun verhaal in een boek: dit is de verborgen kant van aanpassing in het buitenland.

Van het verhaal van een vrouw die een ontvoering overleefde en de eerste Colombiaanse anglicaanse priester werd in het Verenigd Koninkrijk (Ana Victoria Bastidas) tot dat van een zangeres uit Cartagena die Afro-Colombiaanse ritmes combineert met pop en rock en die de prijs voor beste zangeres won bij de Latin UK Awards (Angélica López), Poetic Memories of the Colombian Diaspora is een gezamenlijk getuigenis van meer dan een dozijn vrouwen die zijn gemigreerd, zich hebben verzet en hun leven in het buitenland weer hebben opgebouwd.

Dit werk, samengesteld door journaliste en fotografe María Victoria Cristancho (tevens extern directeur (bestuurder) van de organisatie Mujer Diáspora), brengt gedichten, verhalen en foto's samen die voortkomen uit ontmoetingen waarbij deelnemers hun ervaringen omzetten in artistieke en helende uitingen.

“Emigreren was een besluit geboren uit wanhoop, een sprong in het diepe naar een toekomst die beloofde wat mijn land mij ontzegde”, schrijft Vicky, zoals Ana Victoria liever genoemd wordt. Taal, ontheemding en angst kenmerkten zijn aankomst in Londen.

Maar in het gezelschap van andere migrantenvrouwen vond ze toevlucht in het geloof en de gemeenschap. Sommigen van hen zeggen, tien jaar later: “Ik voel me sterker dan ooit,” zoals Amparo Restrepo aangeeft, een vakbondsleider die zijn toevlucht zocht in het Verenigd Koninkrijk nadat hij ballingschap en vervolging had overleefd.

Het boek is een weefsel van levende herinneringen: vrouwen die hun kinderen achterlieten, die te maken kregen met geweld en onzekerheid, maar die toch een ondersteunend netwerk hebben opgebouwd.

De eerste druk, die in 2019 uitkwam, was ook een intieme erkenning: door het exemplaar aan haar vader te overhandigen, realiseerde María Victoria Cristancho zich dat haar eigen verhaal ook deel uitmaakte van die diaspora. In een interview met EL TIEMPO vertelt ze meer over de tweede editie, die wordt gepubliceerd op de tiende verjaardag van Mujer Diáspora en werd gelanceerd op de Dag van de Slachtoffers. Het boek wil de ervaringen van ontheemde gemeenschappen eren.

Emigreren was een besluit geboren uit wanhoop, een sprong in het diepe naar een toekomst die beloofde wat mijn land mij ontzegde.

We deden dit met behulp van de actieve geheugenmethode, die is ontwikkeld door de oprichtster van Mujer Diáspora, Helga Flamtermesky. Het gaat niet alleen om het verzamelen van getuigenissen, maar ook om het vertalen ervan naar het heden. Ik heb dus een groep vrouwen geselecteerd en hen om een ​​korte biografie gevraagd. Wij vertellen ze in de ik-vorm en selecteren ook de teksten die tijdens de bijeenkomsten zijn geschreven.

Er zijn vier specifieke gevallen van de tweede generatie: twee meisjes en twee jongens, kinderen van Colombiaanse moeders, die beschrijven hoe zij hun relatie met migratie en met Colombia hebben aangepakt. Velen van hen hebben er nooit gewoond. Het was een werk van liefde. Verwacht hier geen pure literatuur, maar pure liefde.

Mijn vader was vakbondsman in de olie-industrie in Colombia. Eind jaren zeventig ging hij in staking. Het duurde zes maanden. In die tijd begon het bedrijf de werknemers één voor één op te roepen, totdat ze de staking braken. Maar mijn vader en een andere collega weigerden. Toen ontving hij een brief met de waarschuwing dat ze wisten waar het gezin woonde. Dat jaar hielpen ze hem het land te verlaten. Hij vertrok naar Venezuela, maar keerde terug in de veronderstelling dat alles rustig was, maar dat was niet zo. Dus moesten we vertrekken.

Mijn zus en ik, een tweeling, waren zeven jaar oud. En we vertrokken blij, maar later beseften we dat de reis een ontsnapping was. We gingen van alles hebben naar niets. Colombiaan zijn in Venezuela was erg moeilijk. Xenofobie ervaren wij al sinds we kinderen waren. Ik was tot 2001 in Venezuela, daarna ging ik voor het eerst naar Londen. Als mensen mij nu vragen of ik Colombiaans of Venezolaans ben, of als ze zeggen dat ik niets over mijn land weet, doet dat pijn.

Bij mij thuis werd er niet over Colombia gesproken. Ik heb nooit geleerd hoe ik Colombiaans eten moet koken. Ik wist niet eens hoe ik het moest identificeren. Voor mij was het gewoon eten. Mijn moeder maakte vroeger bonen met pootjes... En pas jaren later, in Colombia, leerde ik dat dit typisch Colombiaans was. De muziek die ik thuis draaide was Pastor López, salsa, decembermuziek. Maar we wisten niet dat ze Colombiaanse was. Het was gewoon ‘housemuziek’.

Dus, dat Colombiaanse zijn werd mij ontzegd. En toen zag ik dat veel vrouwen in Londen hetzelfde hadden meegemaakt.

Ik werkte al een tijdje met vrouwen. Ik heb vijf jaar als correspondent in West-Afrika gewerkt. In Nigeria ontmoette ik een groep Spaanstalige vrouwen. We waren met zo'n 25 vrouwen en er werd een groep opgericht met de naam Ibero-American Women's Group.

Ik vond ongelooflijke verhalen. Velen van hen hadden hun beroep opgegeven toen ze emigreerden. Een Mexicaans meisje had bijvoorbeeld theater gedaan en we hebben het voor elkaar gekregen om een ​​toneelstuk op te voeren. Mijn doel was dat vrouwen weer in contact konden komen met wie ze vroeger waren. Na een tijdje werd ik documentairemaker voor Diaspora in Londen. Daaruit ontstond het idee om alles wat Diaspora doet in een boek te gieten. Ik ben een voorvechter geworden om ervoor te zorgen dat deze verhalen niet verloren gaan en dat stilte niet langer wint.

Als het om migratie gaat, worden vrouwen het zwaarst getroffen. Er zijn meerdere redenen waarom. Ten eerste is de taalbarrière in landen als dit (Verenigd Koninkrijk) enorm. Ten tweede reizen ze vaak alleen en laten ze hun kinderen bij hun familie achter. Dat creëert een tweedeling van verlatenheid. In andere gevallen lukt het hen niet om hogerop te komen of hun sociaaleconomische status aanzienlijk te verbeteren, omdat ze zich alleen maar op werk richten.

Er zijn hier ook problemen met vrouwen die met Engelsen getrouwd zijn... en geweld hebben ervaren. Ik heb minstens twee gevallen gevolgd van Colombiaanse vrouwen die door hun partner werden geslagen. En velen komen met een 'partnervisum', waardoor ze onderhevig zijn aan de regels, omdat hun immigratiestatus afhankelijk is van hun echtgenoot.

Ik ga in juni naar Colombia en ik wil daar een boekpresentatie geven. We hebben alles zelf geregeld met de steun van organisaties als Conciliation Resources, die ons hebben ondersteund bij de herdenking en de belangenbehartiging. Maar wij hebben het boek vanaf de basis opgebouwd.

Paula Valentina Rodríguez

EL TIEMPO Gedrukt redactioneel