"Almudena Grandes had een duidelijke mening, maar dat betekent niet dat ze sektarisch was."

"Ik stel me de dood van Almudena (Grandes) voor als een lange vliegreis, met haar hoofd rustend op het mijne", zegt dichter Luis García Montero, die de partner van de schrijver was sinds ze elkaar in de jaren 90 ontmoetten, tijdens een evenement tegen de oorlog in Irak, (beiden kwamen uit eerdere huwelijken) tot aan haar dood in 2021. Het is misschien wel een van de tederste zinnen in de documentaire van regisseur Azucena Rodríguez , die erin is geslaagd een complex portret te schetsen ( heel menselijk , zoals ze zeggen) van haar vriendin. We kennen Almudena Grandes niet alleen als schrijfster, maar ook vanwege haar liefde voor Madrid, het moederschap en de manier waarop ze bechamelsaus voor kroketten maakte.

Maar in werkelijkheid had Azucena Rodríguez van plan een ander soort documentaire te maken. Hij vertelt in een interview met El Confidencial: "Ik dacht aan de film toen Almudena gezond was . Ik wilde toen een film maken over haar en literatuur, maar toen kwamen de pandemie, de ziekte en de dood en kon dat niet. Ik besloot het weer op te pakken met de hulp van Mariela (Besuievsky, editor en producent van de documentaire), maar het viel samen met de rouw om haar verlies en ik zat in een moment van ontkenning. Het is een beetje kinderachtig, maar ik heb maanden en maanden besteed aan het bewerken van beelden van haar, zodat het in de documentaire niet leek alsof ze was overleden. Maar dat werkte niet en ik besefte dat ik het verlies moest accepteren en verwerken."

Maandenlang heb ik foto's van haar bewerkt zodat het niet leek alsof ze dood was. Maar ik besefte dat ik het verlies moest accepteren.

Daarom worden in de documentaire beelden van Almudena, die in die eerste documentaire, die overigens nooit is uitgekomen, aan het woord komt, afgewisseld met andere beelden van haar dierbaren die over het verlies vertellen. Via Luis kon ik ook de meest intieme dimensie vertellen, die had kunnen zijn als Almudena bij de montage had gezeten , uiteindelijk wordt het verteld door haar kinderen of haar zus. Het moeilijkste voor mij was om haar acht of tien uur per dag te horen en te zien, maandenlang, twee of drie jaar lang. Omdat je vergeet dat ze er niet is. Maar voor mij was het paradoxaal, nietwaar? Haar constante aanwezigheid maakte haar ongeoorloofde afwezigheid alleen maar duidelijk voor me. Onomkeerbaar ook.

Toen Almudena Grandes op slechts 28-jarige leeftijd The Vertical Smile won, De leeftijden van Lulu , Zijn familie wist niet eens dat hij een erotische roman schreef. Zoals al vaker is gezegd, markeerde dit de literaire carrière van zo'n jonge vrouw. Het was echter ook verrassend omdat de erotische roman simpelweg een rechtvaardiging was voor het betreden van de vijandige en ingewikkelde wereld van de literatuur. We vroegen Rodríguez of dat (wat te zien is in de documentaire) op enigerlei wijze een persoonlijke impact op de schrijfster had: "Nee, dat denk ik niet", zegt ze. " Er is een debuutroman, en dat is het, Almudena, dat is het, de romanschrijfster. Ze zei het zelf: met haar enorme succes belden mensen haar op televisie en overal. En het was dat enorme succes dat haar deed nadenken over wat ze wilde doen: of ze beroemd wilde worden of schrijfster. En de paradox is dat ze uiteindelijk een beroemde schrijfster werd."

Madrid en links waren ook twee keerpunten in het leven en werk van Almudena Grandes. Ten eerste natuurlijk omdat ze altijd werd beschouwd als " de schrijfster van Madrid ", een beetje in de voetsporen van Pérez Galdós. "Het ging van het concrete naar het universele", zegt de directeur. "Ze was zeker de schrijfster van Madrid, want ze was verliefd op haar stad en, zoals ze zelf zei, hadden ze een vergelijkbaar karakter: een geordende chaos. Madrid was de plek waar haar verhalen zich afspeelden, maar ze waren absoluut universeel."

En de tweede is nog logischer. De publicatie van Het bevroren hart of de trilogie over de Burgeroorlog , romans die een stem geven aan degenen die tijdens de oorlog onderdrukt werden, worden toegevoegd aan de uitspraken die hij tijdens zijn leven deed: hij maakte nooit een geheim van zijn steun voor de Verenigde Linkse Beweging en sommige van zijn controverses zijn welbekend. Het bekendste werk was misschien wel zijn ironische commentaar op de verkrachtingen van nonnen door milities tijdens de Burgeroorlog. Dit leverde hem veel kritiek op van auteurs als Antonio Muñoz Molina. Het feit dat ze haar ideologie niet onder stoelen of banken stak ("Almudena Grandes vertegenwoordigt het prototype van 'charo', in tegenstelling tot 'cayetana'," zei Beatriz Miranda ooit in een artikel over haar gepubliceerd in El Mundo) zorgde ervoor dat José Luis Martínez-Almeida zich na haar dood afvroeg of ze het wel verdiende om de favoriete dochter van Madrid te zijn. Vox nam niet deel aan het eerbetoon aan haar en beschuldigde haar van sektarisme. Het Twitteraccount Vox Vicálvaro nam afscheid van haar door te tweeten: "Je hebt met haat geleefd en je bent met haat gestorven."

"Ze was verliefd op haar Madrid en, zoals ik al zei, de twee steden hadden een soortgelijk karakter: een ordelijke chaos."

Is het terecht om een ​​schrijver ervan te beschuldigen dat hij sektarisch is, wanneer hij een politieke mening heeft (die hij soms in zijn boeken tot uiting brengt)? Moet de schrijver in eerste instantie apolitiek zijn? "Schrijvers zijn ook burgers", legt Rodríguez uit. Ze hebben een standpunt, ze vertellen dingen vanuit een bepaalde positie en geven verslag van wat er gebeurt in het verhaal dat ze creëren. In die zin kiezen ze partij, wat niet betekent dat ze sektarisch of manicheïstisch zijn. Almudena besteedde er veel aandacht aan, omdat ze een groot schrijfster was , om ervoor te zorgen dat haar personages scherp en complex waren. De tamelijk kwaadaardige personages of degenen met een verderfelijke ideologie hadden ook stralende momenten. Het ging over het leven; we zijn noch zwart noch wit, maar een compendium van uiteenlopende zaken. Maar we hebben een standpunt en, zoals ze zei, was ze een burger van haar land en had ze een zeer duidelijke positie ten opzichte van haar land en de rest van de wereld . Een politieke positie. En ze had ook een spreker en een extreem krachtig vermogen om te communiceren en over te brengen. En ze maakte daar gebruik van omdat het haar hielp de situatie in de wereld te begrijpen, te verbeteren en rechtvaardiger te maken.

Naast de gedichten die Luis García Montero aan hem opdroeg, zijn de opmerkingen van zijn dochter Elisa het liefste en grappigste deel van de documentaire. Iedere keer dat het publiek in het verleden over Elisa sprak, werd dat gebruikt om mensen te herinneren aan haar sympathie voor de Falange, alsof dat een soort goddelijke gerechtigheid was tegen de dogma's van haar linkse ouders. In de documentaire zijn er geen ideologieën en hoor je alleen een dochter die haar moeder heeft verloren . "Ik zou dit eigenlijk niet moeten zeggen, maar ik heb een snor op deze foto", grapt hij op een gegeven moment in de film, wijzend naar een babyfoto. Omdat ik een donkere huid had, speelde ik de muilezel tijdens het kerstspel op school, terwijl de blonde meisjes met blauwe ogen de engel speelden. Ik heb er geen trauma aan overgehouden, maar mijn moeder was erg boos.

"We zijn diep besmet met haatzaaiende taal en confrontaties waarvan we dachten dat ze voorbij waren, maar die nu weer de kop opsteken aan de kant van rechts", benadrukt Rodríguez. Elisa heeft haar ideologie gehad , ze is veranderd en ze heeft haar eigen kijk op de wereld. Maar bovenal heeft ze een moeder en een vader, broers en zussen en een leven, een familie, van wie ze altijd houdt en die haar aanbidden, en iedereen denkt vrijelijk wat hij wil. En ik denk dat het in die zin een terugkeer is van die tolerantie die we zo beginnen te missen wanneer de discussies zo gespannen worden.

"Als romanschrijver had hij veel deugden, maar ik wil vooral zijn vermogen benadrukken om ons allemaal als mensen te begrijpen en gewone mensen te analyseren."

Almudena Grandes zei dat ze beïnvloed was door het personage Odysseus uit De Odyssee , een boek dat haar grootvader haar gaf toen ze nog een kind was. Hij zei ook dat hij zich in 1997 realiseerde dat hij "altijd hetzelfde verhaal had geschreven ". Om dit op te lossen, begon hij met een andere aanpak van boeken: hij loste de problemen op voordat hij ze schreef. "Hij was een fascinerend persoon, een absoluut authentiek persoon", legt Rodríguez uit. En als romanschrijfster had ze vele deugden, maar ik wil haar vermogen benadrukken om ons allemaal als mensen te begrijpen, gewone mensen te analyseren en hoe geweldige verhalen verteld kunnen worden door de constructie, reproductie en herschepping van de levens van gewone mensen. Soms, als we grote bewondering hebben voor een kunstenaar, lijkt het erop dat we van hem of haar verwachten dat hij of zij net zo buitengewoon is als een persoon, en dat valt logischerwijs niet altijd samen. Maar hier is het wel zo. Almudena was net zo buitengewoon als haar literatuur . Almudena gaat deze vrijdag 16 mei in première.