Gevaarlijk spel met hersenletsel: Kopballen zijn een onnodig gevaar in het voetbal

Ik ben een enorme voetbalfan. Ik mis geen enkele wedstrijd van mijn zoon met zijn juniorenteam. Ze spelen echt goed. Ik kijk ook veel wedstrijden op tv en kijk uit naar het EK vrouwenvoetbal in Zwitserland, dat woensdag begint. Waar ik echter absoluut een hekel aan heb, zijn overmatige overtredingen die tot blessures kunnen leiden. Het ergste is wanneer twee speelsters in een luchtduel om de bal frontaal met elkaar botsen.

Zeker, voetbal is een contactsport en geen kinderballet. Maar het hoofd is bijzonder gevoelig. En voetbal is de enige sport waarbij het hoofd regelmatig wordt gebruikt om de harde bal aan te vallen. Daarentegen wordt de minste aanraking met de hand zwaar bestraft.

Hoofdletsel is een latent gevaar in het voetbal. Volgens een literatuuronderzoek uit 2020 zijn hersenschuddingen verantwoordelijk voor vijf tot tien procent van alle blessures die voetballers oplopen. Het zijn vooral de langetermijngevolgen van hersenschuddingen die artsen en wetenschappers zorgen baren.

De veldstudie uit 2019 aan de Universiteit van Glasgow, die het lot van bijna 8000 voormalige professionals onderzocht, veroorzaakte ophef. Het resultaat: ze hadden een 3,5 keer hoger risico om te overlijden aan neurodegeneratieve ziekten zoals dementie of de ziekte van Alzheimer.

Of kopballen daadwerkelijk de oorzaak zijn, is controversieel. De Field-studie levert slechts indirect bewijs. Verdedigers die regelmatig koppen, lopen bijvoorbeeld het grootste risico, terwijl keepers er vrijwel geen last van hebben.

Andere studies hebben aangetoond dat professionals bijna nooit een hersenschudding oplopen bij het vakkundig koppen. Maar het voetbalveld is geen laboratorium. In het echte leven raak je de bal soms niet zoals bedoeld, of stormt een tegenstander onverwachts met zijn hoofd vooruit.

Als vader van een speler maak ik me natuurlijk vooral zorgen over het feit dat junioren gemiddeld vaker een hersenschudding oplopen dan profspelers. Maar ook vrouwen – van junioren tot profspelers – lopen bijna twee keer zo vaak een hersenschudding op door het koppen van de bal als hun mannelijke collega's. Volgens de auteurs van een studie in het tijdschrift Jama Network Open zou dit te wijten kunnen zijn aan het feit dat vrouwen zwakkere nekspieren hebben en daardoor een minder stabiele hoofdpositie bij het schieten.

In de VS werd actie ondernomen. In 2016 verbood de nationale voetbalbond het koppen tijdens de training voor kinderen onder de 10 jaar strikt, en voor 11- tot 13-jarigen geldt een limiet van 30 minuten per week voor koptraining. Een recent gepubliceerd vergelijkend onderzoek toonde aan dat het relatieve risico op hersenschudding na het verbod met een kwart daalde. Soortgelijke regelgeving is ook ingevoerd in Engeland en Schotland.

Dergelijke verboden doen niets af aan de schoonheid van het spel. Ik steun daarom ook voorstellen voor nieuwe regels die de gezondheid van spelers ten goede komen, zoals een directe rode kaart voor een elleboogstoot; nieuwe wisselregels om getroffen spelers direct rust te geven; of zelfs een verbod op koppen voor kinderen en jongeren.

Eerder gepubliceerde teksten uit onze column “Gezondheid is het belangrijkste” vindt u hier.