Vrouwenvoetbal is als een startup: het groeit snel, maar het is nog geen business

Als klein meisje wist Olivia Smith al dat ze van sport hield. Maar ze wist niet welke sport ze het leukst vond. Uiteindelijk koos Smith niet voor taekwondo, maar voor voetbal.

De beslissing werpt vruchten af voor de jonge vrouw uit de Canadese provincie Ontario. Sinds deze week mag ze zich de duurste voetbalster ter wereld noemen. Ze is van Liverpool naar Arsenal verhuisd, met een transfersom die volgens Engelse media rond de 1,1 miljoen Zwitserse frank bedraagt.

Dit is een record in het vrouwenvoetbal. Smith vervangt Naomi Girma, voor wie Chelsea in januari zo'n 900.000 Zwitserse frank betaalde. Dat bedrag is nu opnieuw overschreden. Dit illustreert het tempo waarin het vrouwenvoetbal zich economisch ontwikkelt.

Het maakt momenteel, in de woorden van Stefan Legge, een "extreem dynamische" groei door. Legge, econoom aan de Universiteit van St. Gallen, is bedrijfseconoom en macro-econoom die zich richt op economische vraagstukken en een boek heeft geschreven over voetbal en financiën.

De transfersommen weerspiegelen deze groei. Het is nog niet zo lang geleden dat er in het vrouwenvoetbal nauwelijks transfers plaatsvonden. In 2018 bijvoorbeeld werden er volgens de FIFA wereldwijd slechts 480.000 Zwitserse franken aan vrouwelijke voetballers betaald. In 2024 was dat bedrag al opgelopen tot 12,5 miljoen Zwitserse frank.

Ook de clubinkomsten zijn de laatste tijd snel gestegen. In de Duitse Bundesliga zijn de inkomsten in slechts twee jaar tijd bijna verdubbeld. Volgens Deloitte genereerden de vijftien best presterende Europese clubs in 2023/24 CHF 109 miljoen, een stijging van 35 procent ten opzichte van het voorgaande jaar.

FC Barcelona en Arsenal FC staan bovenaan met een omzet van elk 17 miljoen. Het echte geld wordt echter elders verdiend, in de Verenigde Staten, waar Kansas City Current en Angel City FC zijn gevestigd, met een jaarlijkse omzet van elk rond de 28 miljoen.

De financiële kracht van de Amerikaanse teams is gebaseerd op de historische ontwikkeling van het vrouwenvoetbal in de Verenigde Staten. Het werd daar al ondersteund met wettelijk verankerde investeringen, in een tijd waarin vrouwen in Europese landen blij moesten zijn dat ze überhaupt mochten voetballen.

Het Amerikaanse vrouwenvoetbal profiteert tot op de dag van vandaag nog steeds van dit voordeel. Het nationale team is vijfvoudig Olympisch kampioen en viervoudig wereldkampioen. Het hoogtepunt was het WK van 1999, waarvan de finale door naar schatting 40 miljoen mensen in de VS werd bekeken. De triomf van de Amerikanen maakte een jaar later de weg vrij voor de oprichting van de eerste professionele vrouwencompetitie.

Tegenwoordig heet het de National Women's Soccer League. Tegen 2026 zal de competitie uitgroeien tot zestien teams en is het aantal bezoekers nu al ongekend hoog. Tussen 2013 en 2024 vervijfvoudigde het aantal stadionbezoekers, van minder dan een half miljoen naar meer dan twee miljoen. Het nieuwe televisiecontract is een kwart miljard euro waard – een verveertigvoudige toename. Forbes schat de marktwaarde van clubs als Kansas City en Angel City nu op ongeveer 220 miljoen Zwitserse frank.

De Engelse Women's Super League heeft zich gevestigd als tweede macht. Dankzij de successen van het Engelse nationale team – Europees kampioen in 2022 en de WK-finale van 2023 – probeert de competitie de kloof met de Amerikaanse competitie te dichten. Het feit dat de vrouwen onder dezelfde clubnaam spelen als de mannen helpt daarbij. De erkenning en aandacht versnellen de groei aanzienlijk, evenals de bestaande rivaliteit tussen de clubs en de contacten met sponsors en tv-eigenaren.

Bovendien zijn de vrouwelijke spelers rolmodellen geworden, die zich inzetten voor gelijke rechten, genderstereotypen doorbreken en geweld uitbannen. Al deze factoren verklaren de exponentiële omzetgroei.

Alleen al vorig seizoen stegen de totale inkomsten per wedstrijddag van € 8 miljoen naar € 14 miljoen – via kaartverkoop, merchandising, catering en stadioncapaciteit. De machtsovername van Engeland creëert een transatlantische rivaliteit met de Verenigde Staten. De gevolgen van deze concurrentiestrijd zijn al zichtbaar – bijvoorbeeld in de snel stijgende transfersommen.

Het vrouwenvoetbal bloeit, alleen al op zijn eigen terrein. Het mannenvoetbal loopt nog lichtjaren achter; alleen Real Madrid genereerde onlangs al meer dan een miljard Zwitserse frank. Ter herinnering: de Champions League-winnaars van Arsenal verdienden 17 miljoen Zwitserse frank. En terwijl het vrouwenvoetbal vorig jaar voor in totaal 12,5 miljoen Zwitserse frank aan transfers genereerde, ging het mannenvoetbal om zo'n 7 miljard Zwitserse frank.

Maar vergelijkingen tussen mannen- en vrouwenvoetbal zijn lastig, en hetzelfde geldt buiten het veld als op het veld: de voordelen zijn beperkt. Economisch expert Legge zegt dat de vergelijking mank gaat, omdat vrouwenvoetbal zich op hetzelfde niveau bevindt als mannenvoetbal 30 of 40 jaar geleden. Belangrijker nog, merkt hij op, is het besef dat vrouwenvoetbal een interessant punt heeft bereikt, omdat het op het punt staat een veelbelovende business te worden.

Tegenwoordig, zegt Legge, is dit alleen het geval aan de top, bijvoorbeeld in de VS, Barcelona of Londen. FIFA publiceerde onlangs een rapport waarin de situatie bij de meeste vrouwenvoetbalclubs werd belicht. Het rapport laat zien dat de meeste van de 669 onderzochte clubs in 86 competities verliesgevend zijn, en dit geldt met name voor de grotere, meer professionele clubs. Het rapport vergelijkt vrouwenvoetbal met een startup die aanzienlijke initiële investeringen vereist om later winst te genereren.

Stefan Legge zegt dat een voorwaarde hiervoor is "het momentum van het EK over te nemen en over te brengen naar de Europese competities." Mensen interesseren voor vrouwenvoetbal, niet alleen tijdens de hete zomer van het EK, maar ook in de koude oktober, tijdens de competitie, is de grote uitdaging, aldus Legge, omdat het aandacht genereert – en aandacht genereert geld, van sponsors, toeschouwers en televisiezenders.

Het is onbekend hoeveel Olivia Smith, de recordbrekende Canadese speelster, in de toekomst bij Arsenal zal verdienen. Volgens experts in de branche ligt het salaris van topspelers in Engeland en Spanje tussen de 150.000 en 400.000 Zwitserse frank. Volgens het FIFA-rapport verdienen vrouwelijke voetballers echter gemiddeld iets minder dan 8.000 Zwitserse frank per jaar.

Een artikel uit de « NZZ am Sonntag »