Borussia Mönchengladbach en Puma: in het teken van de wilde kat

Tot begin jaren negentig waren Borussia Mönchengladbach en Puma net zo onafscheidelijk als Ernie en Bert, Tip en Tap, of Lennon en McCartney. Maar op oudejaarsavond 1992 publiceerde de Süddeutsche Zeitung een ietwat andere terugblik op het jaar. Het blad had "1000 goede redenen om je hoofd te schudden over 1992" verzameld. Reden nummer 903 was: "Een schoenenruil in Mönchengladbach. Na 27 jaar stapt VfL over van Puma naar Asics."

Hoewel het officieel pas 25 jaar geleden was, was de springende wilde kat, het logo van de sportartikelenfabrikant uit Herzogenaurach, in zekere zin het symbool van de meest succesvolle periode in de clubgeschiedenis van Borussia Mönchengladbach. Het is dan ook geen wonder dat de aankondiging dat Puma terugkeerde als kledingleverancier voor het seizoen 2018/19 de fans van Borussia Mönchengladbach in spanning deed verkeren. "Wat bij elkaar hoort, komt samen", aldus Rolf Königs, destijds voorzitter van de club.

Het begon allemaal met Hennes Weisweiler. Net zoals alles bij Borussia Mönchengladbach eigenlijk met Weisweiler begon. Als trainer was hij de vader van de Foals, die met gedurfd, aanvallend voetbal de Europese top bestormden. En uiteindelijk was hij ook verantwoordelijk voor wat we tegenwoordig corporate design zouden noemen. Of beter gezegd, zijn vrouw.

Toen Weisweiler in het voorjaar van 1964 de baan als coach van Borussia aangeboden kreeg, was zijn vrouw Lilo allesbehalve enthousiast. Ze zei tegen haar man dat de spelers van Gladbach er altijd zo treurig uitzagen in hun vaalzwarte tenues. Hij moest daar niet aan beginnen. Gelukkig luisterde Weisweiler niet naar zijn vrouw. Hoewel hij dat tot op zekere hoogte wel deed. Vanaf dat moment speelde Borussia niet langer in het zwart, maar in strak wit – passend bij de frisse voetbalstijl die Weisweiler van zijn team wilde zien.

Wit blijft tot op de dag van vandaag Borussia's favoriete kleur, hoewel de club later speelde in licht- en donkerblauw, diverse tinten groen, zwart natuurlijk, zilver (dat er eerder grijsachtig uitzag) en – jawel – zelfs rood. Het jubileumshirt van Puma heeft nu een kleur die we nog nooit eerder hebben gezien: gouden accenten herdenken de meest glorieuze momenten uit de 125-jarige geschiedenis van de club.

En toch: dit shirt is natuurlijk overwegend wit, net als het eerste thuisshirt van het tweede Puma-tijdperk in Mönchengladbach. Met zijn groene ronde kraag en de brede groene en dunne zwarte strepen op de mouwen deed het bewust denken aan Borussia's eerste Puma-shirt, dat ook als zodanig herkenbaar was. In januari 1976, met Erdgas als nieuwe shirtsponsor, verscheen het Puma-embleem voor het eerst op de shirts van Borussia. Met dit shirt won de club vervolgens de laatste twee van zijn vijf landstitels en de UEFA Cup in 1979.

Afgezien van de wisseling van hoofdsponsor (van aardgas naar Datsun en weer terug) veranderde er in de jaren daarna weinig. Tot 1985 speelde Borussia in vrijwel ongewijzigde tenues. Verschillen waren alleen merkbaar in de details: soms een ronde kraag, soms een V-hals; soms had het Borussia-ruitje een groene achtergrond, soms niet; soms stond het Puma-embleem rechts, soms links – en soms ontbrak het helemaal. Het eigenlijke ontwerp bleef echter jarenlang vrijwel hetzelfde. Tijdloos mooi, zou je kunnen zeggen. Of, zoals Borussia's outfitter Sport Erdweg, die nauw samenwerkte met Puma, eind jaren 70 beweerde in een advertentie: "Borussia wordt al jaren beschouwd als een van de best geklede teams van Europa."

Dat de Nederrijn-Frankische verbindingsman zo'n succesverhaal zou worden, was niet per se te verwachten. Borussia werd eind jaren zestig eerder toevallig een Puma-club, mede dankzij de zakelijk inzicht van Günter Netzer. Achter de schermen van de club had de spelmaker van de Foals met de sportartikelenfabrikant uit Herzogenaurach onderhandeld dat hij en zijn teamgenoten in de toekomst Puma-schoenen zouden dragen. In ruil daarvoor kregen ze kleine extraatjes, zoals een televisie voor Kerstmis of een tapijt.

Blijkbaar was de clubleiding niet onder de indruk van Netzers zakelijk inzicht, maar daar kwam snel verandering in. De schoenen werden later gevolgd door Puma-shirts. Sommige daarvan worden nog steeds als iconisch beschouwd. Bijvoorbeeld die uit het seizoen 1974/75, waarin Gladbach zowel de landstitel als de UEFA Cup won. Of de krijtstreepshirts uit de jaren 80.

De relatie tussen de club en zijn leverancier ging al snel veel verder dan puur zakelijk. Borussia Mönchengladbach, jarenlang synoniem voor spannend, aanvallend voetbal, werd steeds aantrekkelijker als reclamemiddel voor Puma. Het bedrijf adverteerde niet alleen met internationale supersterren zoals Pelé en Johan Cruijff, maar ook met Günter Netzer, Berti Vogts en Rainer Bonhof. En later ook met Lothar Matthäus, die zonder Puma waarschijnlijk nooit in Mönchengladbach en bij Borussia terecht zou zijn gekomen.

Als kind woonde Matthäus met zijn gezin vlak naast de Puma-fabriek in Herzogenaurach. Zijn vader werkte er veertig jaar als conciërge, zijn moeder naaide thuis voetbalschoenen op een quiltmachine en de kleine Lothar mocht altijd binnenkomen op het kantoor van oprichter Rudolf Dassler. "Als kleine deugniet was ik bijna de mascotte van Puma", zegt Matthäus.

Omdat Borussia Mönchengladbach bij Puma speelde, werd Matthäus eerst fan – en vervolgens speler van de club. Hans Nowak, voormalig international en hoofd PR bij Puma, attendeerde Mönchengladbach op het talent van 1. FC Herzogenaurach. Jupp Heynckes, de aangestelde nieuwe hoofdtrainer, reisde speciaal naar het zuiden om de potentiële nieuwe aanwinst met eigen ogen te aanschouwen.

Lothar Matthäus herinnert zich nog de Landesliga-wedstrijd waarin Heynckes hem voor het eerst zag spelen. Het was de 5-1-zege tegen Spielvereinigung Vohenstrauß uit Opper-Palts. Matthäus, 17 jaar oud, scoorde twee doelpunten.