Regering-Merz: strengere inkomenseisen burgers pas in 2026 – maar Oekraïners al eerder in het vizier

Het moet snel gaan, heel snel zelfs. Al tijdens de verkiezingscampagne pleitte Friedrich Merz voor een snelle hervorming van het burgerinkomen. Strengere regels, strengere sancties, snellere integratie op de arbeidsmarkt – dat was het plan. Inmiddels is het duidelijk: de coalitie staat, Merz is bondskanselier, maar de werkelijkheid is ingewikkelder.

De grote hervorming van de verzorgingsstaat, die CDU-secretaris-generaal Carsten Linnemann omschrijft als “de belangrijkste sinds Agenda 2010”, zal worden uitgesteld. Volgens de politicus zou de wet op zijn vroegst in 2026 in werking kunnen treden. Waarschijnlijk in het voorjaar. De coalitie boekt echter vooruitgang op het gebied van het burgerinkomen van Oekraïners. Dit moet zo snel mogelijk verwijderd worden.

Afgelopen week kwam het nieuwe coalitiecomité voor het eerst bijeen. Het resultaat: een direct programma, idealiter uitgevoerd vóór de zomervakantie in juli. De prioriteiten zijn ‘maatregelen voor meer groei en minder migratie, zoals overeengekomen in het regeerakkoord’, aldus het kabinet. Op de agenda staan ​​onder meer: ​​verdere strenge grenscontroles , afschaffing van de zogenoemde turbo-naturalisatie en beperkte gezinshereniging. En ook de verandering van het rechtssysteem voor Oekraïense vluchtelingen van de burgeruitkering naar de Asielzoekerswet.

Dat laatste zou volgens vakbondskringen in de Berliner Zeitung al dit jaar of begin 2026 kunnen gebeuren, met terugwerkende kracht tot april 2025. Concreet betekent dit voor Oekraïense vluchtelingen: zij ontvangen 122 euro minder per maand. Alleenstaanden ontvangen momenteel een standaardbedrag van 563 euro per maand aan burgertoeslag, terwijl de asieluitkering voor één persoon 441 euro bedraagt. Daarnaast wordt de uitbetaling in het hele land voortaan via betaalkaart geregeld en gaat het standaardtarief omlaag voor mensen die in een groepswoning of met een partner in een appartement wonen. Volgens plan worden de kosten voor huisvesting gedekt.

Jobcenter: Totdat de wet verandert, blijft alles hetzelfde

Maar tot die tijd gaat alles gewoon door. Een woordvoerder van het Federale Ministerie van Arbeid bevestigde tegenover de Berliner Zeitung: "De details van de geplande wijziging van de rechtsmacht voor vluchtelingen uit Oekraïne zullen nog nader worden onderzocht. Voor mensen die momenteel naar Duitsland komen, blijft de bestaande rechtssituatie van toepassing totdat het wetgevingsproces is afgerond en in werking treedt."

De arbeidsbureaus – bijvoorbeeld in Berlijn en Brandenburg – zijn nog steeds terughoudend. Zolang de juridische situatie niet verandert, blijft alles bij het oude, aldus een woordvoerder van de Berliner Zeitung. Het idee om Oekraïense vluchtelingen met terugwerkende kracht vanaf 1 april van de staatssteun te ontdoen, wordt daar met bijzondere scepsis bekeken. Omdat de uitkeringen nu nog steeds worden uitbetaald, zou alles opnieuw en kostbaar moeten worden doorgerekend – een enorme administratieve last zonder enig besparingseffect, aldus de teneur van de autoriteiten.

Burgerinkomen: Unie wil strenge sancties voor totaalweigeraars handhaven

Ook de nieuwe burgertoeslag, die Merz al tijdens de verkiezingscampagne aankondigde, moet nog worden afgewacht. Hoewel het wetgevingsproces naar verwachting vóór of mogelijk ná het zomerreces van start gaat, zal de implementatie ervan tijd kosten, zo geven de coalitiepartners nu toe.

De nieuwe bondsregering van CDU/CSU en SPD wil de burgeruitkering omvormen tot “een nieuwe basiszekerheid voor werkzoekenden” en de regels aanzienlijk aanscherpen. Het doel is om door strengere maatregelen zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen. Dat wil zeggen: hogere eisen aan werklozen en snellere en hardere sancties, waaronder zelfs de volledige intrekking van uitkeringen. Het burgerinkomen, ooit beschouwd als een mijlpaal in het sociale beleid, is bedoeld om een ​​paradigmaverschuiving in het arbeidsmarktbeleid op gang te brengen. Weg van ‘steun’ en meer ‘vraag’ – met verstrekkende gevolgen voor honderdduizenden getroffenen.

De vakbond wil met name strenge sancties handhaven voor degenen die het helemaal niet doen . "Als iemand in staat is om te werken en herhaaldelijk een baan afwijst, moet de staat ervan uitgaan dat die persoon duidelijk niet behoeftig is", aldus Linnemann. “Dan moet de burgertoeslag worden afgeschaft.” Er bestaat reeds de mogelijkheid om de standaard burgertoeslag gedurende twee maanden geheel af te schaffen. De arbeidsbureaus betalen echter nog steeds de huur en de verwarmingskosten.