Migratiebeleid Berlijn: Vluchtelingenstad Tegel krimpt, druk op de wijken blijft

Het is een tijdje stil geweest rond de taskforce voor de opvang van vluchtelingen in Berlijn. En toen er iets nieuws kwam, werd het door veel inwoners van de hoofdstad niet met enthousiasme ontvangen, omdat er plotseling vluchtelingen in hun buurt kwamen wonen.

Nu staat de commissie, onder leiding van regerend burgemeester Kai Wegner (CDU) , senator voor integratie Cansel Kiziltepe (SPD) en de coördinator voor vluchtelingenhuisvesting, Albrecht Broemme , en een hele reeks andere senatoren achter hen, klaar met nieuw nieuws. En niet iedereen zal dit leuk vinden.

Albrecht Broemme, door de Senaat benoemde coördinator voor vluchtelingenopvang in Berlijn Michael Kappeler/dpa

De basis voor de nieuwe beslissingen is de daling van het aantal vluchtelingen in Berlijn. Daarom wordt de vluchtelingenstad op het terrein van de voormalige luchthaven Tegel verkleind.

Tegenwoordig verblijven er in Tegel nog maar zo'n 2.950 mensen; zes maanden geleden waren dat er nog ruim 4.000. Dinsdag besloot de taskforce in een interne vergadering, waarvan de resultaten ter beschikking zijn aan de Berliner Zeitung, om de capaciteit van Tegel terug te brengen tot 2.600 plaatsen.

De voorziening moet voldoen aan de richtlijnen van het Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel (GEAS), dat volgende zomer van kracht wordt. Daarom moeten alle asielzoekers en vluchtelingen die naar Berlijn worden overgebracht, binnen 72 uur het GEAS-screeningproces doorlopen. Hieronder vallen onder meer identificatie- en gezondheids- en veiligheidscontroles.

Daarentegen worden op het andere voormalige stadscentrumvliegveld, Tempelhof, in houten wooncontainers maximaal 1.100 extra slaapplaatsen gecreëerd.

Tot nu toe is pas eind dit jaar besloten of Tegel gebruikt gaat worden. Vanaf volgend jaar wordt de noodopvang een registratiecentrum voor alle aankomende vluchtelingen, met een bestaansgarantie van vijf jaar.

De nieuwe plannen van de Senaat voorzien in een algehele herziening van de huisvesting van vluchtelingen in het algemeen en Tegel in het bijzonder. Volgens informatie van de Berliner Zeitung zal er in de toekomst zo nauwkeurig mogelijk onderscheid worden gemaakt tussen vluchtelingen met en zonder verblijfsperspectief.

Het voormalige vliegveld Tegel is allang een vluchtelingenstad geworden, de grootste faciliteit in zijn soort in Duitsland.

Mensen met uitzicht op verblijf – bijvoorbeeld mensen met een verblijfsvergunning als oorlogsvluchteling uit Oekraïne of mensen met uitzicht op asiel – zouden grotendeels in gedeelde woonruimte moeten worden ondergebracht. Voorbeelden hiervan zijn de zogenaamde modulaire woningen (MUF's), die op verschillende plekken in de stad gebouwd zijn of nog steeds gebouwd worden volgens de geprefabriceerde bouwmethode.

Vluchtelingen die het land moeten verlaten en geen uitzicht hebben op verblijf – dat wil zeggen, zonder uitzicht op asiel of andere verblijfsvergunningen – moeten worden verdeeld over bestaande containerdorpen in de stad en in het herbouwde centrum Tegel.

In Tegel wordt een nieuw asielaankomstcentrum gebouwd. De huidige inrichting op het terrein van het voormalige Psychiatrisch Ziekenhuis Karl Bonhoeffer in Wittenau zal vanwege renovatie enkele jaren moeten sluiten. Het is de bedoeling dat mensen er niet langer dan een paar dagen blijven, zeggen ze.

Misschien dat de geleidelijke afslanking van Tegel langzaam maar zeker een einde kan maken aan een lang sluimerend conflict binnen de zwart-rode deelstaatregering. De huisvesting was al vanaf het begin van de coalitie een twistpunt: de SPD, onder leiding van senator Kiziltepe, wilde het vluchtelingencentrum steeds kleiner maken en op de middellange termijn sluiten. Als reden gaven ze de benauwende, krappe omstandigheden en de moeilijke integratie aan. In plaats daarvan zou vaker gebruik gemaakt moeten worden van zogenaamde decentrale accommodaties in de stad.

De CDU pleitte voor een uitbreiding van Tegel met het oog op het op lange termijn toenemende, of in ieder geval stagnerende, aantal vluchtelingen. De partij verwierp echter verdere decentrale accommodatie. De ervaringen met grote units, zoals een voormalig hotel in Hohenschönhausen, waren – en zijn – slecht en de bevolking is er fel op tegen, omdat de infrastructuur in de omgeving niet is berekend op zoveel nieuwe bewoners.

Premier Kai Wegner en zijn CDU waren aanvankelijk voorstander van de uitbreiding van Tegel. Sebastian Gollnow/dpa

En juist op dit punt zou het conflict tussen de Christlich Demokratische Union en de Rosse Partij nog scherper kunnen worden. Volgens de besluiten van dinsdag zal de deelstaat Berlijn geld vrijmaken om maximaal 8.700 nieuwe plaatsen in decentrale voorzieningen te creëren. Dit betekent dat tot nader order geen accommodaties in woonwijken gesloten mogen worden.

Eind vorig jaar pleitte CDU-fractieleider Dirk Stettner voor een aanzienlijke uitbreiding van Tegel vanwege het toenemende aantal vluchtelingen en de groeiende kritiek vanuit de stad. "Totdat de federale overheid er eindelijk voor zorgt dat de gestage toestroom van migranten stopt, moeten we de mensen opvangen. Er is al genoeg ruimte in Tegel. Het zou echt geen probleem zijn om er nog eens 5.000 plaatsen bij te krijgen," zei hij.

Nu het aantal vluchtelingen daalt, belooft de nieuwe federale regering onder leiding van de CDU de illegale immigratie terug te dringen. Wat nu, CDU?

In zijn antwoord op een vraag van de Berliner Zeitung wijst Stettner erop dat de verkleining op de huidige locatie en de uitbreiding in Tegel-Nord de algehele kwaliteit van de accommodatie zullen verhogen, “wat dringend nodig is.” "We zullen op dit moment geen nieuwe locaties bouwen die nog niet gebouwd, goedgekeurd of gefinancierd zijn", aldus Stettner. Zolang het aantal migranten niet significant afneemt, zullen bestaande accommodaties worden uitgebreid. De woede in de buurten blijft dus geprogrammeerd.

En op andere terreinen lijken de zaken zich anders te ontwikkelen dan de Berlijnse CDU tot nu toe heeft aangegeven. De plannen om in Tegel een deportatiedetentiecentrum op te zetten, zijn volgens de taskforce van de baan. De vluchtelingen mogen Tegel niet verlaten tijdens hun registratie, maar er is geen sprake van formele deportatiedetentie, zo werd gezegd. Mensen werden niet opgesloten.