G7-top: De G7 en de olifant in de kamer

Misschien komt het doordat het zijn eerste G7-bijeenkomst was, misschien door de adembenemende achtergrond van de Rocky Mountains, of misschien door de eeuwig blauwe Canadese lucht. Friedrich Merz klinkt in ieder geval ronduit enthousiast wanneer hij dinsdagmiddag, Canadese tijd, zijn visie geeft op de onlangs afgesloten G7-top.

"Ik kan zeggen," zegt de bondskanselier, "dat deze G7-top veel succesvoller is geweest dan ik aanvankelijk dacht." En natuurlijk bedoelt hij dit inhoudelijk, niet vanwege de idyllische ligging midden in de bergen. Eensgezinde, gezamenlijke verklaringen over alle onderwerpen die vooraf aan de top zijn besproken, volledige consensus over de daaruit voortvloeiende conclusies – en bovendien een gemeenschappelijk standpunt over het conflict rond het Iraanse kernwapenprogramma: vanuit Merz' perspectief is dit duidelijk een veelzijdige aangelegenheid.

Het enige probleem is dat de eenheid van de G7 die Merz beschrijft vooral betrekking heeft op kwesties die niet tot de meest urgente van dit moment behoren. Daarom kan de optimistische kijk van de bondskanselier op de top in Kananaskis niet volledig verhullen dat de G7 zich momenteel in een dilemma, zo niet een crisis, bevindt.

Dit blijkt uit het feit dat met Donald Trump aan tafel een geconsolideerd eindrapport over de belangrijkste economische en veiligheidscrises in de wereld – zoals vroeger heel gebruikelijk was – onmogelijk is. In plaats daarvan hebben de sherpa's in de Rocky Mountains vanaf het begin individuele rapporten bijgeschaafd – van kunstmatige intelligentie tot bosbranden en migratie naar kritieke grondstoffen en kwantumtechnologie.

Hoewel er uiteindelijk inderdaad consensus over deze kwesties bestond, werd een gemeenschappelijk standpunt over de Russische oorlog tegen Oekraïne van meet af aan als kansloos afgewezen. En dinsdag, toen de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aanwezig was als gast, was de olifant in de kamer er niet eens meer: ​​de ontmoeting met Trump, waar Zelensky op had gehoopt, werd afgelast vanwege het vroegtijdige vertrek van de Amerikaanse president.

Dinsdagmiddag, na afloop van het officiële G7-programma en vóór verschillende verdere gespreksrondes met gasten uit niet-G7-landen, wees Merz erop dat de Amerikaanse minister van Financiën, Scott Bessent, in plaats van Trump aan de bijeenkomsten had deelgenomen – waaronder die met Zelensky. Ze bespraken de "verdere gang van zaken" en de vraag hoe Rusland zo snel mogelijk aan de onderhandelingstafel kan worden gebracht. "Het blijft zo", zei Merz, "we zullen Oekraïne militair blijven steunen. Daarover bestaat consensus – niet alleen binnen de Europese Unie, maar ook binnen de G7."

Het blijft echter onduidelijk of en zo ja, wanneer de VS nieuwe sancties tegen Rusland zal opleggen. De EU bereidt al een nieuw uitgebreid sanctiepakket voor, aldus Merz. Wat het Amerikaanse standpunt betreft, kon hij echter alleen aankondigen dat hij "met voorzichtig optimisme" naar Duitsland terugkeerde, dat er de komende dagen ook in Amerika beslissingen zouden worden genomen over verdere sancties tegen Rusland. Trump zei echter onlangs tegen zijn G7-collega's in Canada : "Vergeet niet dat sancties ons veel geld kosten!"

Ook in het tariefconflict met de VS kwam weinig beweging. Trump tekende wel een tariefovereenkomst met Groot-Brittannië in Canada. Over de dreigende strafheffingen tegen de EU kon Merz echter pas op de tweede dag van de top op de ARD aankondigen: "We bewegen in kleine stapjes naar een akkoord." Op de ZDF zei hij er vertrouwen in te hebben dat er een akkoord zou komen. Maar: "Het zal geen heel alomvattend akkoord zijn; het zal een paar grote sectoren raken." Deze zijn echter belangrijk, zoals de auto-industrie. En Trump? Hij lijkt minder optimistisch dan Merz. "We zijn in gesprek, maar ik heb niet het gevoel dat ze tot nu toe een eerlijk aanbod hebben gedaan," zei de Amerikaanse president, doelend op de EU. "Of ze sluiten een goede deal, of ze betalen gewoon wat wij hen vertellen dat ze moeten betalen."

Het is geen wonder dat, gezien deze gemengde situatie, de gezamenlijke verklaring van maandagavond over Iran en Israël als een verrassend succes werd ervaren. Het feit dat deze verklaring überhaupt werd afgegeven, kort voor Trumps vertrek, is op zichzelf al waardevol – ook al is deze op zichzelf niet bijzonder vergaand.

Merz zelf koos dinsdag iets bottere taal. Over de acties van de Israëliërs op dinsdag zei hij tegen ZDF: "Dit is het vuile werk dat Israël voor ons allemaal opknapt." Hij zei dat hij "het grootste respect" had voor het Israëlische leger en de regering, die de moed hadden "om dit te doen". Hij vertelde ARD: "We hebben hier te maken met een terroristisch regime – zowel intern als extern. Het zou goed zijn als dit regime ten einde komt." Maar zelfs in deze crisis kijkt iedereen voorlopig naar Washington en wat de machtigste man ter wereld aan het doen is.

Over minder dan een week moeten de andere staatshoofden en regeringsleiders zich wijden aan wat hun belangrijkste taak is geworden: allereerst de Amerikaanse president tevreden houden en hem, indien mogelijk, aan boord houden. Ze komen dinsdag en woensdag in Den Haag bijeen voor de NAVO-top.

Op de vraag of Trump echt zou komen, antwoordde Merz in het Kananaskis: "Hij heeft het me nadrukkelijk beloofd." Vertaald naar deze tijd betekent dat waarschijnlijk: we zullen zien.