Als media informanten worden: het Bundesamt für Verfassungsschutz verdient ons wantrouwen

Journalisten worden gekenmerkt door eigenschappen die mensen onsympathiek maken: wantrouwen, twijfel, afstandelijkheid. Noodzakelijke voorwaarden om regeringen te controleren en toezicht te houden op de machthebbers. Zonder dit fundamentele scepticisme vervullen de media hun taak in een democratie niet meer. Zoals de legendarische uitgever Randolph Hearst ooit zei: "Nieuws is wat iemand niet gedrukt wil hebben. De rest is reclame." Maar in Duitsland geloven grote delen van de pers, kantoren en autoriteiten inmiddels elk woord van hen.

Of hoe valt te verklaren dat vrijwel geen enkele bekende publicatie zelfs maar overweegt dat het Bundesamt für Verfassungsschutz wel eens ongelijk zou kunnen hebben met zijn kwalificatie van de AfD als “zeker extreemrechts”? Er wordt veel gediscussieerd over Faesers motieven, het tijdstip van de publicatie en de gevolgen voor een verbodsprocedure. Maar het Bundesamt für Verfassungsschutz zelf blijft gespaard.

Met de opkomst van rechts werden de beslissingen van het Bureau voor Grondwettelijke Bescherming steeds minder vaak in twijfel getrokken. Het federale agentschap en zijn afdelingen in de staten maken herhaaldelijk ernstige fouten. Tijdens de eerste verbodsprocedure van de NPD waren er al zoveel medewerkers van de binnenlandse geheime dienst in de partij geïnfiltreerd en gerekruteerd, dat niet meer met zekerheid kon worden gezegd wat van rechts kwam en wat van informanten. Ook bij de NSU-moorden werd door de autoriteiten een heimelijk beeld geschetst. De onderzoekscommissie van de NSU ontdekte dat het hoofd van het Thüringer Bureau voor Grondwettelijke Bescherming 's nachts dronken en bij kaarslicht door het staatskantoor fietste. De waarnemend voorzitter van het Saksische Bureau voor Grondwettelijke Bescherming verklaarde twee jaar geleden tijdens een hoorzitting in het deelstaatparlement dat hij via de krant had vernomen van cyberaanvallen op het parlement. De professionaliteit van de BfV blijkt ook uit het feit dat het geheime rapport over de AfD in zijn geheel is gelekt naar Der Spiegel. De geheime dienst neemt geheimhouding niet erg serieus.

Wie deze omstandigheden en de achtergronden kent, kan moeilijk spreken van instellingen die boven elke verdenking verheven zijn. Journalisten zouden hun acties en aanbevelingen met het grootste wantrouwen moeten bekijken. De meeste vertegenwoordigers van de Vierde Macht doen het tegenovergestelde. In plaats van het werk van autoriteiten met zulke groteske resultaten kritisch te bevragen, wil ZDF bijvoorbeeld ‘reflecteren’ op haar berichtgeving in het licht van de korte classificatie van de AfD als ‘bevestigd extreemrechts’. Bekende publieke omroepen eisen nu al dat geen enkel AfD-lid meer wordt uitgenodigd om op televisie te verschijnen.

Er valt veel te zeggen over de AfD en haar soms extreemrechtse, weerzinwekkende en radicale leden. Maar in tegenstelling tot leidende politici van alle andere partijen in de Bondsdag, van de CDU/CSU en de SPD tot de Groenen en Die Linke, eist de AfD niet dat politieke concurrenten worden verboden. Vroeger wilden ook links en groen het Bundesamt für Verfassungsschutz (Bundesamt für Verfassungsschutz) opheffen, bijvoorbeeld Gregor Gysi en Jürgen Trittin. Maar dat was natuurlijk in een tijd waarin zij zelf, of hun partijen, nog onder toezicht stonden van het Bundesamt für Verfassungsschutz.

Er is alleen politiek tegenwicht te bieden tegen de AfD. Als de partij niet meer zou bestaan, zouden niet alleen haar kiezers nog steeds aanwezig zijn, maar zouden ook de voorgestelde oplossingen niet weerlegd kunnen worden. Beide kunnen alleen politiek worden aangepakt. Friedrich Merz heeft deze rol op zich genomen. Woensdag, de eerste dag van zijn ambtstermijn, wilde hij zijn centrale verkiezingsbelofte nakomen en asielzoekers aan de grenzen weigeren. Momenteel bevinden we ons in de merkwaardige situatie dat niemand weet of hij zijn belofte is nagekomen. Maar hij kan het publiek niet eeuwig laten wachten. En of hij zijn woord houdt, of de AfD wint weer terrein – ongeacht hoe journalisten dat zien.