Aartsbisdom Keulen | Misbruik in de kerk: priester zou 'in het geheim' hebben gehandeld

Hans Bernhard U. is een seriepleger van seksueel geweld. Drie jaar geleden werd U. door de regionale rechtbank van Keulen veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf. De rechtbank achtte bewezen dat de katholieke priester tussen 1993 en 2018 ten minste negen meisjes, waaronder drie nichtjes, die destijds tussen de zeven en dertien jaar oud waren, seksueel heeft misbruikt. Hij werd beschuldigd van in totaal 110 misdrijven. Tijdens het proces meldden zich ook andere vermeende slachtoffers, waaronder slachtoffers uit recentere tijden. Eén vrouw deed in 2019 aangifte van aanranding.

Er is minstens één ouder slachtoffer: Melanie F., die eind jaren zeventig als pleegkind bij Hans Bernhard U. werd geplaatst. Haar zaak werd niet behandeld in de strafzaak omdat deze verjaard was. In plaats daarvan eiste Melanie F. een schadevergoeding van het aartsbisdom Keulen.

Dergelijke rechtszaken zijn de laatste jaren steeds vaker voorgekomen. Ze ontstonden omdat de gedupeerden ontevreden waren over de manier waarop de kerk omging met hun 'vrijwillige erkenningsuitkeringen'. Ze waren ingewikkeld om aan te vragen en voldeden vaak niet aan de verwachtingen van de gedupeerden. In 2023 behaalde een voormalige misdienaar, die in de jaren 70 slachtoffer was geworden van een priester, een overwinning voor de regionale rechtbank van Keulen. Hij kreeg een schadevergoeding van 300.000 euro. De uitspraak wordt beschouwd als een mijlpaal, omdat het de eerste keer was dat een Duitse rechtbank de institutionele verantwoordelijkheid van de kerk voor dergelijke misdrijven erkende en een aanzienlijke schadevergoeding toekent. In andere gevallen hadden rechtbanken echter schadevergoedingsclaims afgewezen vanwege verjaring of omdat er al betalingen waren verricht. Een paar dagen geleden bereikte het bisdom Mainz een akkoord met een slachtoffer dat een rechtszaak had aangespannen om 340.000 euro te betalen en zo een mogelijke veroordeling te voorkomen.

In de zaak van Melanie F. acht het aartsbisdom Keulen zich niet verantwoordelijk. Hoewel het de handelingen erkent en betreurt, stelt het dat Hans Bernhard U. als privépersoon heeft gehandeld. De pleegkinderen vallen niet onder de kerkelijke bevoegdheid. Dit is een irritant argument, zoals ook het slachtoffersinitiatief "Eckiger Tisch" vaststelt. Bijna een jaar geleden, toen de schadevergoedingsprocedure van start ging, schreef het initiatief in een verklaring: "Wij achten het argument dat het misbruik in de vrije tijd van de priester plaatsvond onjuist, omdat de ambtsopvatting van een katholieke geestelijke alomvattend is." De "Eckiger Tisch" omschreef de scheiding tussen de crimineel en de priester als "absurd". Het initiatief bekritiseerde de rechters ook omdat ze de kerkelijke advocaten die speciaal voor de zaak naar Keulen waren gereisd, niet hadden gehoord.

Naast de vraag of er onderscheid kan worden gemaakt tussen priester en particulier, ging de procedure ook over het standpunt van de kerk over de ongebruikelijke stap van de geestelijke om pleegkinderen op te nemen. Gedurende lange tijd werd tijdens de procedure beweerd dat de kerkleiding hem had aanbevolen een huishoudster in dienst te nemen. Volgens documenten die de "Eckiger Tisch" en de advocaten van Melanie F. nu hebben ontdekt, werd het inhuren van een huishoudster niet alleen overwogen, maar was het een voorwaarde voor de opname van de pleegkinderen. Een huishoudster die de handelingen van Hans Bernhard U. had kunnen ontdekken, werd nooit aangenomen. Omdat het aartsbisdom Keulen het bewijs hiervan niet aan de rechtbankdossiers had toegevoegd, dienden de advocaten van Melanie F. en Matthias Katsch van de "Eckiger Tisch" enkele dagen geleden een klacht in wegens verdenking van poging tot fraude in de procedure tegen kardinaal Rainer Maria Woelki van Keulen.

De klacht was dinsdag niet aan de orde toen de regionale rechtbank van Keulen de rechtszaak van Melanie F. afwees. De rechtbank volgde het betoog van het aartsbisdom en oordeelde dat de priester "min of meer als een privépersoon" had gehandeld. Of de kerk voorwaarden had gesteld aan de opname van de pleegkinderen was evenmin relevant. De opname van pleegkinderen was gebaseerd op een staatswet, waardoor elke band met kerkelijke activiteiten werd uitgesloten. Matthias Katsch van het getroffeneninitiatief "Eckiger Tisch" uitte zijn "ontzetting" nadat de uitspraak van de rechtbank bekend was gemaakt. "Deze uitspraak is een klap voor alle getroffenen die hun hoop op de rechtsstaat hebben gevestigd", vertelde Katsch aan het Duitse persbureau. Hij was "behoorlijk boos over dit argument en ook over de ongevoeligheid van de motivering", aldus Katsch.