Trappen zonder einde – de moderne werkdag voelt als een Tour de France zonder finish

De dagelijkse werkroutine op veel kantoren lijkt op een etappe in de Tour de France. Niet de vlakke, zonnige etappe door de Provence, maar een genadeloze bergetappe in de Pyreneeën, waar zelfs de sterkste renners tot het uiterste worden gedreven. Elke dag wordt een race tegen de klok, tegen de berg taken, tegen de eigen uitputting. Uren in het zadel, lotgenoten die naast elkaar worstelen, de route lijkt eindeloos.

Waar individuele etappes vroeger langer waren, is de Tour de France nu zwaarder dan ooit: de aanvallen beginnen direct na de start, het gemiddelde tempo ligt hoger en de etappes kennen meer hoogteverschillen. De situatie is vergelijkbaar op het werk: daar is de bevolkingsdichtheid toegenomen. Sinds 2020 is het aantal videoconferenties en -vergaderingen meer dan verdrievoudigd, zoals blijkt uit de Work Trend Index van Microsoft. De meeste mensen moeten tegenwoordig meer doen in dezelfde tijd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat 80 procent van de werknemers wereldwijd klaagt dat ze geen tijd of energie hebben voor hun werk. Tijdonderzoeker Jonas Geissler legt uit: "Velen verwarren hectische activiteiten met effectief werk – de tijd is gevuld, maar niet bevredigend."

Terwijl de Tour de France-renners na drie weken in Parijs de finishlijn bereiken, gevierd worden en kunnen ontspannen, lijkt het doel in het dagelijkse kantoorleven voortdurend te verdwijnen. Het ene project is nog niet afgerond of het volgende begint al. Ontspanning? Geen. In plaats daarvan domineren procesoptimalisatie, efficiëntieverbeteringen en prestatiemeting. En net als bij de Tour: wie niet meekomt, valt achter – uit het peloton van de toppresteerders.

Wie constant op hoog niveau moet presteren, zoekt naar manieren om zijn eigen grenzen te verleggen. Middelenmisbruik was lange tijd schering en inslag in de wielersport, maar sinds enkele jaren is ook technische doping mogelijk: minimotoren drijven racefietsen aan. Hoewel deze motordoping in de wielersport verboden is, versnelt technische doping via kunstmatige intelligentie de werkdruk. Dit geeft hoop aan veel uitgeputte, constante wielrenners: 70 procent van de respondenten in het Work Trend Index-onderzoek wil zoveel mogelijk werk delegeren aan een AI om de werkdruk te verlagen.

Kan dit lukken? In zijn boek "De Optimalisatieleugen" stelt auteur Markus Albers de conclusie dat een toenemend gebruik van AI automatisch leidt tot meer beschikbare tijd ter discussie: "Als de productiviteitsreserves die AI voor ons vrijmaakt onmiddellijk worden opgebruikt door processie, zal ook de utopische belofte dat machines ons routinetaken zullen overnemen, zodat we in de toekomst weer creatief en strategisch kunnen denken, ten onder gaan." De gewonnen tijd moet niet worden besteed aan nóg meer processen of vergaderingen, maar aan wat ons als mens definieert: creativiteit, innovatie en interpersoonlijke uitwisseling. Creatie in plaats van uitputting.

Na de inspanningen van de etappe van die dag is de uitputting van de Tour de France-renners over hun gezicht te lezen wanneer ze de finishlijn passeren. Zodra ze aankomen, worden ze verzorgd, gevoed en later gemasseerd. Een bekend gezegde luidt: "De renner die het best herstelt, wint de Tour de France." In de werkcontext is het lijden veel minder zichtbaar. Wie uitgeput is, krijgt niets meer dan een meewarige blik.

Volgens een onderzoek van een Duits marktonderzoeksinstituut voelt 61 procent van de managers zich uitgeput. Dit heeft rampzalige gevolgen: "Uitgeputte managers vertonen een duidelijk somber leiderschapspatroon", schrijft HSG-hoogleraar Heike Bruch. Sommigen reageren door geen leiding te geven, terwijl anderen steeds meer autoritaire neigingen vertonen. Beide hebben een negatieve invloed op de motivatie van werknemers. Om nog maar te zwijgen van het gebrek aan rolmodelgedrag: slechts 30 procent van de managers vertoont gezond gedrag. Hier kunnen we profwielrenners iets van leren: na een zware inspanning heb je veel hersteltijd nodig. Al het andere is destructief.

Wat zou het heerlijk zijn als we werk niet langer zouden zien als een eindeloze reeks bergetappes, maar als een lange fietstocht met een duidelijk doel. Met prachtige uitzichtpunten waar we samen tijd kunnen doorbrengen, en een route die we kunnen aanpassen aan onze stemming van de dag. En waar het normaal is dat hoofd en benen na een zware klim even tot rust komen. Net zoals twaalfvoudig Tour de France-deelnemer Udo Bölts zei: "Ik kan een nieuwe helm kopen. Maar geen nieuw hoofd."

Een artikel uit de « NZZ am Sonntag »