COMMENTAAR - Heeft Trump een van de ergste conflicten ter wereld in Congo opgelost? Nee, maar zijn akkoord is een belangrijke stap.

Eind vorige week kwamen er grote woorden uit Washington. De grootste kwamen van de Amerikaanse president zelf, die – zoals hij zelf toegaf – verder niet bijzonder geïnteresseerd is in het onderwerp. Een conflict in Afrika, de oorlog in Oost-Congo, een van de ergste in onze tijd. De regeringen van Congo-Kinshasa en Rwanda tekenden vrijdag een vredesakkoord in het Witte Huis. Donald Trump noemde het een "glorieuze triomf". De door crisis geteisterde regio begon aan "een nieuw hoofdstuk van hoop en kansen, harmonie, welvaart en vrede". Trump-aanhangers op sociale media riepen op tot de Nobelprijs voor de Vrede voor de bemiddelaar.

Is de regering-Trump er in een paar maanden in geslaagd waar diplomaten van talloze landen en internationale organisaties dat meer dan twintig jaar lang niet voor elkaar kregen? Een akkoord te sluiten dat duurzame vrede brengt in een regio waar sinds de jaren negentig meer dan vijf miljoen mensen zijn omgekomen?

Helaas niet. De overeenkomst is niet meer dan een eerste stap. Maar in Oost-Congo is elke kleine stap richting vrede een belangrijke stap.

De Congolese oorlog vindt zijn oorsprong in de genocide in Rwanda in 1994, toen meer dan een miljoen mensen de grens over vluchtten en een toch al kwetsbare regio destabiliseerden. Sindsdien hebben tientallen rebellengroepen en een dozijn Afrikaanse landen met en tegen elkaar gevochten in Oost-Congo. Miljoenen mensen zijn ontheemd geraakt, vaak herhaaldelijk. Op het spel staan ​​geopolitieke belangen, grondstoffen, het ego van politieke leiders, land, etnische wrok en soms simpelweg de mogelijkheid om met wapens in hun levensonderhoud te voorzien.

De door de VS bemiddelde overeenkomst lost het conflict niet op; dat zou een wonder zijn. De overeenkomst is wat dergelijke overeenkomsten meestal zijn: een minimale consensus tussen de strijdende partijen.

De overeenkomst kent veel zwakke punten. Zo is ze vaag. Het is onduidelijk of Rwanda zijn ongeveer 8.000 soldaten die in Oost-Congo gestationeerd zijn, zal terugtrekken. Dit werd geëist door de Congolese regering. De Rwandese regering weigerde blijkbaar een duidelijke toezegging te doen.

De grootste blinde vlek in de overeenkomst: de machtigste rebellengroep, de door Rwanda gesteunde M23, maakt geen deel uit van de overeenkomst. De M23 heeft dit jaar de grootste steden in Oost-Congo ingenomen. Ze controleert een gebied ter grootte van Zwitserland en heeft een parallelle staat opgericht . De overeenkomst vermeldt de M23 slechts drie keer, waarvan één keer in een lijst met afkortingen. Er zal geen vrede zijn in Oost-Congo-Kinshasa als de M23 zich niet terugtrekt.

Daar is weinig bewijs voor. Na de ceremonie in Washington zei de woordvoerder van M23 dat de rebellen "nergens heen zouden gaan". Politiek leider Corneille Nangaa zei maandag in een videoboodschap dat het pact erkend was. Vervolgens uitte hij zijn ongenoegen over de "dictatoriale tirannie" van de Congolese regering. M23 onderhandelt afzonderlijk met de Congolese regering, maar dat leek er niet op dat er vrede in zicht was.

Overeenkomsten zoals de huidige hebben al eerder bestaan. Ze zijn mislukt, sommige eerder, andere later. Een van de mislukte overeenkomsten leidde tot de oprichting van de M23 – en daarmee indirect tot de recente escalatie. De kans is groot dat de huidige overeenkomst ook zal mislukken.

De Amerikaanse bemiddelaars hebben ook een aantal goede ideeën. Zo stellen ze bijvoorbeeld voor om Congolese mineralen te laten verwerken in een nieuwe smelterij in de Rwandese hoofdstad Kigali. Congolese grondstoffen zijn een belangrijke motor van het conflict . Rwanda smokkelt, samen met de M23, coltan en goud over de grens. Het verbinden van de economische belangen van beide landen zou kunnen bijdragen aan een vrede op de lange termijn.

Maar dit vergde veel geduld, vooral van de Amerikaanse bemiddelaars. Ze namen geen genoegen met het verkondigen van een "glorieuze triomf" en vervolgens overgaan op iets anders. De overeenkomst is een eerste stap – er waren er nog veel meer nodig voor echte vrede in Oost-Congo.