Mediaverslaving onder adolescenten: "Wat velen missen is het avontuur"

Steeds meer jongeren vrezen dat ze mediaverslaafd zijn. De beste preventie is "het leven zo kleurrijk en divers mogelijk te houden", aldus Dominik Batthyány, hoofd van het Instituut voor Gedragsverslavingen en Verslavingsonderzoek aan de Sigmund Freud Privé-universiteit in Wenen, tegen de APA. Zijn vereniging Ergon biedt kinderen en jongeren gratis therapiemogelijkheden en ervaringsgerichte educatieve groepsactiviteiten aan, zoals spelletjesmiddagen of vechtsporttrainingen. Velen missen avontuur.

De psychosociale hulpdienst "Rat auf Draht" had vorig jaar meer dan 70 procent meer consulten over overmatig mediagebruik onder jongeren. Velen vragen zich af of de tijd die ze besteden aan online games en sociale media al onder de verslavingscategorie valt, meldde "Rat auf Draht" in juni. Volgens een Oostenrijkse studie voor de "Mental Health Days", gepubliceerd begin dit jaar, brengen de ondervraagde tieners met een gemiddelde leeftijd van 14 jaar gemiddeld vier uur per dag door op hun smartphone. Schermtijd alleen zegt echter niet of iemand al dan niet verslaafd is aan media, legde Batthyány uit.

Volgens de psychotherapeut is de functie cruciaal: als de smartphone of online gamen bijvoorbeeld wordt gebruikt om negatieve gedachten kwijt te raken of om beter met moeilijke situaties om te gaan, dient het "als een soort zelfmedicatie waarmee ik mezelf kan verdoven of tekorten kan compenseren". Wanneer mediagebruik de belangrijkste strategie wordt om problemen op te lossen, wordt het "problematisch".

Overmatig gedrag, zoals de hele nacht computerspelletjes spelen, verlies van controle en negatieve gevolgen voor andere aspecten van het leven, zijn ook tekenen van verslaving. Typische voorbeelden, aldus Batthyány, zijn wanneer kinderen slechter presteren op school of andere hobby's en vrienden nauwelijks nog een rol spelen. "Het belang van het spel wordt volledig overdreven." Als aan meerdere van deze criteria wordt voldaan en dit langer dan twaalf maanden aanhoudt, wordt er gesproken van verslavend gedrag.

Mensen met een mediaverslaving lopen volgens de psychotherapeut een bijzonder groot risico, wanneer ze gediagnosticeerd worden met ADHD, autisme, depressie of angst. "Het komt vaak voor dat mediagedrag bovenop bestaande problemen wordt gelegd als een probleemoplossingsstrategie." Hoe vaker iemand deze probleemoplossingsstrategie gebruikt, hoe zwakker andere, reeds bestaande strategieën worden. "Daarom is het zo belangrijk om te proberen het leven van mensen zo kleurrijk en divers mogelijk te houden. Dat er veel is dat hen interesseert, dat hen vreugde brengt. Dat is de beste vorm van preventie."

Hoeveel mensen in Oostenrijk mediaverslaafd zijn, is moeilijk in te schatten, omdat er geen valide studies zijn, aldus de expert. Sinds de komst van de smartphone is er echter veel veranderd, omdat je het apparaat altijd bij je kunt hebben en er veel meer mogelijkheden en toepassingen zijn. "Hierbij moeten we altijd onderscheid maken: is een kind er echt verslaafd aan, of is het gezin er nog niet in geslaagd een kader te vinden voor smartphonegebruik?" Dat laatste kan tot conflicten leiden wanneer ouders straffen of belonen met mediatijd.

Vaak ontbreekt echter ook begrip: vroeger onderbraken moeders en vaders de voetbalwedstrijd van hun kind niet als het eten klaar was, illustreerde Batthyány. Bij een computerspel gebeurt dat vaker. "Kinderen en jongeren moeten ook zelf leren omgaan met media en hun grenzen leren kennen. Maar ik vind een kader dat beschermt, veiligheid biedt en richting geeft nog steeds belangrijk", zei hij. Dit kader ziet er per gezin anders uit en kan ook meer ontspannen zijn, zoals nu het geval is tijdens de zomervakantie. Maar net zoals afwisseling belangrijk is in een gezonde voeding, moeten kinderen en jongeren ook in hun vrije tijd veel verschillende dingen doen.

Problematisch mediagebruik bij kinderen en adolescenten – maar ook bij volwassenen – wordt behandeld in de universitaire polikliniek van de Sigmund Freud-privéuniversiteit in Wenen door middel van gesprekstherapie. Daarnaast zijn er zelfhulpgroepen, zowel online als fysiek. Samen met een collega richtte Batthyány ook de vereniging Ergon op, waarvan de diensten worden ondersteund door de Weense Coördinatie voor Verslaving en Drugs en die gratis therapieplekken biedt aan kinderen, adolescenten en volwassenen.

Naast psychiatrische diagnostiek, waarbij wordt vastgesteld of er andere psychische problemen zijn, zijn er ook groepsactiviteiten voor kinderen en jongeren. Tijdens spelmiddagen en vechtsporttrainingen leren kinderen "zichzelf te voelen, grenzen te stellen, voor anderen te zorgen en samen plezier te hebben." Want "dat is wat velen missen: het avontuur."

Dit artikel is automatisch vertaald, lees hier het originele artikel.